Яд хтай шииратдин вир

Савадлувилихъ, илимдихъ, яратмишунихъ ялунин къилих ивидик квай халкьдихъ девлетлу эдебиятни кьетIен меденият хьун тIебии кар я. 
Лезги халкьдин эдебиятдикай, ам къадим заманайрилай эгечIна кьакьан дережадиз акъудай ялавлу векилрикай ва чи аямдани абурун рехъ бегьерлудаказ, бажарагълудаказ давамарзавай гафунин устадрикай чав жуьреба-жуьре йисара чапдай акъатнавай, эдебиятчи алимрин метлеблу чешмейрай малуматар агакьнава. Куьрелди лугьун хьайитIа, гьахълудаказ дамах ийиз жедай эдебият авай эл я чун. 
Гьа са вахтунда чпин эсерар ва чпикай малуматар са акьван халкьдив агакь тавунвай шаирарни ава чахъ. 
Теснифунин жигьетдай чпихъ бажарагъ авай шаиррин эсерар акваз-акваз хъендик тун, абур элдин умуми суфрадал акъуд тавун,-им кхьизвай ксарин: журналистрин, мухбиррин... хиве гьатзавай тахсир яз гьисабиз жеда. 1961-йисуз Хачмаз райондин Лечет хуьре муаллимдин хизанда дидедиз хьайи шаир Шагьмардан Агъакишиеван яратмишунарни халкьдин гегьенш къатарив агакьнавач. 1982-йисуз институт куьтягьай ада хайи хуьруьн мектебда математикадин муаллим яз кIвалахзава. Мукьвал чIаваралди хуьруьн мектебда лезги чIалан тарсарни гана. 
Шагьмардан Агъакишиев вичин къелемдикай таъсирлу шиирар хкатзавай бажарагълу шаир я. Ада 80-йисарилай эгечIна лезги чIалал шиирар кхьена. Вичи къейд авурвал, 20 йис кьван ам шииратдал машгъул хъхьанач, кхьей шиирарни, цIай яна, каналда вичи, вучиз ятIани. Гьелбетда, кьетIен бажарагъ аваз-аваз, къелемдив акьван гзаф вахтунда ял ягъиз тун хъсан кар хьанвач. Идахъ са "сирлу" себеб тахьана туш. Амма са кар якъин я: шаирди машгьурвилихъ калтугун герек авачир кар тирди кьатIана. Им гьакъикъи фикирни я.
Вичи садрани прессадиз ракъурначтIани, адан шииррикай са кьадарбур кIелдайбурал агакь тавуна гьакI амукьнач. 
Гаф кватай чкадал къейдун герек я хьи, адан сад лагьай шиир 90-йисара алим ва шаир Фейзудин Нагъиева акъудай "Лезгистан" журналдин экспериментальный нумрада, хейлин шиирар хьайи "РикIин гаф" газетда чапна. 
Алай вахтунда ам "Марвар" тIвар алай эдебиятдин кIватIалдин сейли иштиракчи я. “Кьурай вириз мадни яд хкведа”- лугьудайвал, ингье са йис кьван я, Шагьмардан Агъакишиева къелем гъиле хкьунва, нетижада "къванцикай жавагьирар гьазурзава". Чпикай насигьат хкудиз жедай цIийи-цIийи шиирралди кIелдайбур шадарзава. 
Алай вахтунда интернетда кардик квай лезги форумра шаирдин эсерар пайда хьуникди кIелчийриз адан тIвар сейли хьанва. Яд хтанвай шииратдин вирел къуй ватанпересвили, милливили ванзавай лепе садрани кими тахьурай! 
Агъадихъ чна шаирдин са бязи шиирар газет кIелзавайбурун ихтиярда твазва.

Кан жемир ваз

Негь авуна дидедин чIал гьарам бахтар кан жемир ваз!
Нефес аяз, рикI къайи яз тIарам вахтар кан жемир ваз!
ЦIару цуьквер яру акваз, буьркьуь хьана диге такваз,
Ният какур ашнайривай ашкъидин чар кан жемир ваз!

ЦIарцIар гуда гьар майвади чарад багъда килигдамаз,
Жуван хурма чIуруз акваз, шейтIандин кар кан жемир ваз!
Кефер чIугваз къариб чилел, наз-няметар кьуна гъилел,
Хайи чуьлдин цуьквед атир галай шагьвар кан жемир ваз!

Эй Шагьмардан, чIарар рехи ийизва хьи заманади,
Динни иман авуна зай, зулуз гатфар кан жемир ваз!

Хайи чIал
ЦIайлапанар кьакьан синел ргадайла
Къванцин къеняй ванер къведа
хайи чIалан!
Марфад стIал накьвад винел цIрадайла
Чилин къеняй ванер къведа хайи чIалан!
Зи кIвачерал хайи хуьруьн руг алаз хьуй,
КIвалин чIере чубарукдин муг алаз хьуй,
Чуьлда чIурар экуьн кьиляй чиг алаз хьуй,
Гьар легьзедал эквер жеда хайи чIалан!

Хъуьредамаз кьепIин къеняй милиз хтул,
ЧкIидамаз женнетдин нур кIвализ бул-бул,
Элкъведа са рикIиз кани гатфариз зул
Дуьняд винел эквер жеда хайи чIалан!

Захъ бубайрин тIул кумай кьван 
хъсан я зун,
Алупандин нур амай кьван инсан я зун,
ЧIуру цуькиз, пун квахьайтIа гьайван я зун,
Виш йисарай ванер къведа хайи чIалан!
Жуван чIалал рахадайла хъсан я зун,
Тек Аллагьди чIал пай ганвай инсан я зун,
КвадарайтIа дидедин чIал, гьайван я зун,
Гьар са касдал абур къведа хайи чIалан!

* * *
Зи Ватандин багъда авай тарарин
Кьуру пешер хайи чилел амукьрай.
Акъвазда зун хура пехъи гарарин,
Хайи чили хъипи либас алукIрай.
* * * 
Са зерре кьван бахтни канда инсандиз-
ИчIи гъилив дагъ чкадлай юзурда.
Гьалал фу хьуй, неда валлагь, явандиз,
За къванцикай жавагьирар гьазурда!

Куругъли ФЕРЗАЛИЕВ, 
Урусатдин Журналистрин Союздин член
"Кцlар" газет