Гьалала чаз ви гьахъар

“Халкьдин шаир” тIвар къачур сад лагьай кцIарви чавай къакъатна.
За эхзава зи девирдин тIурфунар,     
Абур гужлу жердавай заз элкъвена
Жегьил хъжез кIанзава, икI тахьана,
Акъвазда зун виш йисалди текьена.
-лагьанатIани, адан азабар, тIалар чугIур рикIивай эхиз хъхьанач, акъвазна.
Лезгийрин тIвар-ван авай чIехи зари, Дагъустандин халкьдин шаир Байрам Салимова вичин дуьня дегишарна. Ам 2014-йисан 20-майдиз Магьачкъалада кечмиш хьана.
Байрам Наврузбеган хва Салимов 1929-йисан 5-майдиз СтIур хуьре дидедиз хьана.

“Дагъдин хуьряй-СтIурай кIвачел шалам, тандал чухва алаз акъатай, Дагъустандин халкьдин шаир тIвар къачуз алакьай Байрам Салимован уьмуьрдин рехъ цIалцIамди хьанач-кхьизва вичин хуьруьнвидин гьакъинда чи рикIелай тефидай шаир Келентер Келентерлиди. -Адан вилик гафуна гьакь тийидай, мецел гъиз тежедай хьтин четинвилер акъатна. Адан рикIе гъамари, дердери, тIалари мугна, тек са кичIевилиз ана чка хьанач. Эгер кичIевили ам муьтIуьгъарнайтIа, адакай халис шаир жедачир.”
1947-йисуз кIелунал рикI алай жегьилди Дербентдин педучилише урус чIалал кьилиз акъудна, муаллимвилин диплом къачуна. Гуьгъуьнин йисара Бакуда военный училище куьтягьна, армияда офицер яз къуллугъна.
Чирвилер тIимил яз акур ам, Бакуда Азербайжандин М.Ф.Ахундован тIварунихъ галай урус чIаланни литературадин институтдик эгечIна. Яргъал йисара лезги газетринни журналрин редакцийра, телевиденияда отделдин заведишвиле ва жавабдар секретарвиле кIвалахай шаир вичин яратмишунривай къерех хьанач.
1959-йисуз Магьачкъалада адан сад лагьай ктаб чапдай акъатна. Гуьгъуьнлай гьам ина, гьамни Бакуда, Алматыда, Москвада лезги ва урус чIаларал шаирдин цIудралди ктабар басма хьана. Шаирдин «Женгинин рекьера», «Рагъ, илифа», «Лувар», «Вучиз Кавказда аслан авач», “Инсанар, багъишламиша”, “Цуькверин мани” ва маса ктабар лезги поэзиядал рикI алайбуруз хъсан таниш я. Адан шиирар тарсунин ктабра гьатнава, абуруз композиторри музыкаяр кхьенва.
Байрам Салимов 1964-йисуз СССР-дин Писателрин Союздин членвилиз къабул хьана, сад лагьай кIцарви яз 1999-йисуз адаз “Дагъустандин халкьдин шаир” гьуьрметдин тIвар къачуна.
Дагъустандин халкьдин шаир Шагь-Эмир Мурадова чи ватанэгьлидин гьакъкъинда икI лагьанва:“Байрам Салимован яратмишунра кьилин жанр яз гражданвилин лирикади чIехи чка кьазва. Анай чаз адан яратмишунрин жуьреба-жуьревал, мягькемвал ва гьиссерин битаввал малум жезва. Руьгьдин жегьилвал хвена, Байрам Салимова вичин алакьунар писвал негь авунин ва хъсанвилерин тариф авунин баркаллу женгиниз бахшнава.”
Байрам Салимован чи халкьдин вилик зегьметар, къуллугъар паради я. Абурукай лап кьетенди шаир Забит Ризвановахъ галаз санал лезги халкьдин къагьриманвилин эпос "Шарвили" кIватIна арадал хкун, кьилди ктаб яз басма авун тирдал шак алач.
Уьмуьрдин яхцIур йис чи халкьдин руьгьни тарих къалурзавай "Шарвили" эпос кIватIуниз серфнавай шаирди а йисарикай гаф кватайла икI лагьанай: "Инсан хуьзвайди ада вичи хвейиди я. За жуван уьмуьрдин яхцIур йис “Шарвили” хуьниз, адал чан хкуниз бахшна. Гьа йикъалай инихъ Шарвилиди зун хуьзва лагьайтIа, зун ягъалмиш жедач."
Адан тIвар поэзия канибуру садрани рикIелай ракъурдач, виш йисаралди, гьа "Шарвили" кьван амукьда. Аллагьди рагьмет авурай!              

 “КцIарвияр”
"Кцlар" газет