Шиирар кхьизвайбурун кьадар са чIавузни тIимил тахьун мягьтел жедай кар я. Иллаки чи девирда, меденият са акьван виле аваз аквазмачирла, ктабар кIелдайбур жагъурун четин хьанвайла. ЯтIани, чун алай аямда халисан шииррикай магьрум яз амукьзавач. Чи газетра, журналра ва кьилдин ктабра аваз акъатзавай шииррай кIелзавайдан рикIин деринар къачудай, руьгь юзурдай цIарар хьун шиират саламат я лагьана умуд кутаз жедай кар я. Ихьтин умуд зи рикIе и мукьвара заз шаир СтIурви Шакира багъишай “Кьисметдин жигъир” ктабдини артухарна. Ктаб Бакуда “Насир” чапханада акъатнава. Адан редактор сейли журналист Видади Севзиханов я, сифте гафни гьада кхьенва. Сифте гафунин авторди шагьидвалзавайвал, СтIурви Шакир (Шакир Жигерханан хва Наврузбегов) цIийи авторрикай туш, ам лезги эдебиятда алатай асирдин 50-70-йисара “Дагъустандин дишегьли” журналдиз, “Коммунист”, “Къизил Къусар” газетриз акъатай шиирралди тайин хьана, 1978-йисуз адан “Манияр лагь, дагълар” ктабни акъатна. Исятда автордин 74 йис я. Гзаф йисара кисна акъвазунин сир СтIурви Шакира вич шаир яз гьисаб тавуна ава. Авайвал лагьайтIа, ам киснавачир, шиирар ада кхьизвай, амма майдандиз акъудзавачир. “Кьисметдин жигъир” чап авуниз рум гайибур стIурвидин шаирвиликай хабар авай, адан цIарарик квай рябет гьиссзавай къадирлу дустар хьана. Ктабдин “Зун хвани я, бубани я Ватандин” кьил алай сифте паюниз эпиграф яз къачунвай кьуд цIарцIелай (абур “Тада” шиирдай я) эгечIин: Заз кIанда вун гьа и авай жуьреда, Диндилайни чIехиз хуьзвай дидед чIал. Зун сагьиб я гьа зун авай береда, Зи бурж я квез тун Ватандин михьивал. Ибур ахъа, са хъен-затIни галачир, гьар садаз чидай гафар я. Амма абуралди са гьихьтин ятIани суьгьуьрлувал, сирлувал арадал гъанва. Абур жуван рикIяй акъатзавай гафар хьиз жезва. Шииратдин лишанрикай сад гьа ихьтин гьисс арадал атун я. Маса кьуд цIар къачун: Гила, диде, рех ала ви тилерал, Рехивални кутугнава инсандиз. Темен гана кьурла за вун гъилерал, Темен гайи хьиз жеда заз Ватандиз. Ватандиз диде лугьун вири шаирриз хас, кIалубдиз элкъвенвай ибара яз вердиш хьанва чун. СтIурви Шакир, лагьайтIа, масакIа эгечIзава: адаз дидедай Ватан аквазва. Фикир цIийиди яз, тазади яз вилик акъваззава, рикIе садлагьана экв куькIуьзава. Ктабда са жерге муьгьуьббатдин шиирарни гьатнава. И темадай таза, цIийи фикирар, абур тупIалай ийидай цIийи рекьер-хуьлер жагъурун са акьван регьят кар туш. Гьавиляй чи къенин шаиррин муьгьуьббатдин чIалар саки вири сад садаз ухшарбур, цIийи рангар квачирбур хьун аламатдин кар туш. Шакир СтIурвидихъ и жигьетдайни кIелзавайди гьейранардай цIарар ава. “Вун атанач” шиир, адан кIалубдинни къенепатан кутугайвал аку! Экуьн ачух жедай чIавуз талада, Сифте мал-хеб ахъайдайла гьаятдай, Варзни хъфиз авай чIавуз юргъада, Чубарукри лув гудайла агъадай, Лап кьезилдиз циф атана чиг галаз, - Вун атанач, атанач вун, атанач. Гьуьл хъуьрезва, рагъ какур жез дамаррал, ЧIирчIирламад кьве падзава цавун юкь, ТIанурда хьиз нев гьатнава самара, Лувар кудна валарик ква цIару нуькI, Са тIимил кьван гар атана серин кваз, - Вун атанач, атанач вун, атанач. ВикIиник квай яцран вил хьиз дакIур рагъ, Юкь агъузна, хкечIзава парцикай... Валлагь, вун я муьгьуьббатдин ацIай багъ, Са хупI яд це, къуьн хкудна кварцикай. Варз хквезва са крчунал гъед алаз, - Вун атанач, атанач вун, атанач. Яр татуниз бахшнавай муьгьуьббатдин гзаф шиирар, адет тирвал, кая-кьеявилин шел-хвалрив ацIанвай чIалар гзаф жезва. Абурун виридан арада СтIурви Шакиран и шиир кьилдин са алем хьиз аквазва. Лирикадин игитдин къенепатан са шикилни, са “шел-хвални” ина авач. Вичин “гуьгьуьл” мукьвал-мукьвал дегиш жезвай, амма гьамиша гуьзел тIебиатдин шикилар гуналди, автордиз лугьуз кIанзавайди са гаф я: икьван гуьзел ва ажаиб дуьньяда муьгьуьббат жаваб авачиз амукьун еке дерт я. Гьа дерт, гьа гъам, ихьтин гафар шиирда авачтIани, чаз аквазва, чна гьиссзава. СтIурви Шакиран шаирвилин бажарагъдиз халисан шикилчидин алакьунар хас тирди маса шииррайни аквазва. Ингье ада вичин хайи ерийра авай, чаз муькуь стIурвидин, Дагъустандин халкьдин шаир Байрам Салимован чIаларай чидай Жанид булахдикай вуч лугьузватIа: Чи Шагьдагъдин чина вил хьиз ТакIарихъ, Жанид булах рекьин кьуьнтел хъуьрезва. Тихтих кутаз анин мермер къванерик, ВацI галайнихъ аруш жез-жез элкъвезва. Булахар вилерив гекъигай дуьшуьшар шиирра садрани кьведра гьалтзавач (месела, чун вичикай рахазвай авторди “Нефес” шиирда булахар “жейрандин вилерив” гекъигзава), амма булахдин ци мермердин къванерик тихтих кутун - им шаирдиз жагъанвай цIийи къаш я. “Кьисметдин жигъир” ктабда хъсан шиирар, кьилдин гуьзел бендер ва цIарар гзаф ава. Гьа са вахтунда автор вичин шииррив лап мукьуфдивди, рикIивай эгечIзавач лугьудай фикир арадал гъидай чкаярни ава. Абурни гзаф цIарара гьижаяр шиирдин цIарцIе бес кьадардилай гзаф ва я тIимил хьун я. И карди шиир тамамдиз, цIалцIамдиз гьиссуниз, кьабулуниз, иливаруниз манийвалзава. Месела, ихьтин кьве цIар гъин: ЯхцIур йисуз чиг аламай шиирар За зи вилерин накъварал къе ргазва. Къадим лезги хуьруьз - Хъалариз ва хъалавийриз бахшнавай “Нефес” шиирни, санлай къачурла, хъсанди я, амма гьижаяр гзаф-тIимил хьуни, цезураяр аватзавай чкаярни са цIарара сакIа, муькуь цIарара масакIа хьуни шиирдикай хкудиз жери кфет хазва. Абур, дикъетдивди гъил экъуьр хъувуна, туьхкIуьриз жедай кимивилер я. “Кьисметдин жигъирди” адан автор тIебиатди пай ганвай, вичин бажарагъ лезги шииратда цIийи, гуьзел чIалар кхьин патал инлай кьулухъни вини кIваче хьуниз лайихлу шаир тирди къалурзава.
Арбен Къардаш
Лезги газет
Добавить комментарий