Заманайриз сиягьатчи

И йикъара чи халкьдин милли культура, эдебиятдин ва медениятдин ирс, дегь девиррилай гатIунна, са-са чар, са-са гъвел кIватI хъийиз, ахтармишиз, гилан лезги чIалал кIелзавайбуруз мукьва ийиз, чапдай акъудиз алахъайбурукай сад тир алим, муаллим, литературовед, шаир ва таржумачи яз машгьур хьайи Мегьамед-Гьалиб Муьгьуьдинович Садыкъидин 95 йис тамам жезва. Ам чи арадай, 82 йисан яшда аваз, 2000-йисуз акъатна, амма ада тур ирс ама. Чи зурба классикрин - Кьуьчхуьр Саидан, Етим Эминан, СтIал Сулейманан ктабар, лап гзаф авторрин - Ярагъ Мегьамед, Ахцегь Мирза Али, Алкьвадар Гьасан-эфенди, Рухун Али хьтин ва икI мадни гзаф ксарин эсерар (шиирар, чарар, гъилин хатIар) ама. Ибурал М.-Гъ.Садыкъидин вичин хсуси эсерарни (шиирар, илимдин макъалаяр, кьилдин ктабриз ганвай баянар ва мсб) алава жезва. Эгер хсуси вичиз, адан алакьунриз санлай къимет гун хьайитIа, Гъалиб Садыкъи чи милли культурада кьилдин са школа, илимдин хел хьиз я. Вичел чан аламазни, гилани адакай “арабист Садыкъи” лугьуз рахада. Им тIебии карни я, заз чиз. ГьикI хьи, литературадинни тарихдин хилера кIвалахзавай лезги миллетдин векилрикай - алимрикай, А.Р.Шихсаидовалай алатайла, Гъалиб Садыкъидиз хьиз я араб чIал, я гьа чIалал чи халкьдин векилри са шумуд виш йисара теснифнавай, чпел къимет эцигиз тежедай хьтин затIар чидай маса кас авачир. Гилани чи са хейлин жегьил алимри- арабистри сифтени-сифте чирвилер Гъалиб Садыкъидин ирсинай къачузвайдал шак гъиз жедач. Гъалиб Садыкъи вичин уьмуьрда чи халкьдин къадим ирс кIватI хъийиз къекъуьн тавур хуьр, дере бажагьат ама. Адаз кьван тарихдин шагьидар тир ктабар, гъилин хатIар, дафтарар, чарар ва маса надир шейэр акур маса касни заз чидач. Зи рикIел ихьтин кар хквезва: вичин уьмуьрдин эхиримжи йисара, иллаки ХХ асирдин 90-йисара Гъалиб муаллим чи газетдин редакциядиз мукьвал-мукьвал къведай, гьар сефердани адав “вичин архивдай” къачунвай цIийи чарар, документар жедай. Абур вири (агакьай кьван) чна “Лезги газетдин” чинрал гъана. Иллаки Етим Эминан ва адан девирдин шаиррин гьакъиндай, а чIаван алимрин ирсинай лап гзаф документар гъанай, абур газетдани чапнай. “Гъалиб Садыкъидин архивдай” рубрикадик кваз. Газет кIелзавай хейлинбуру (алимри, муаллимри, яратмишзавай ксари) а газетар гила чпин архивра хуьзва. ГьикI хьи, масанрай абур жагъурун, кIелун намумкин кар я. Вучда, рагьметлудан рикIик лап еке мурадар квай. Адаз чи къадим девиррин вири авторрин гъиле гьат хъувунвай затIар санал агудна, махсус ктабар акъудиз кIанзавай. Хейлин затIар ада шаир ва таржумачи Арбен Къардашан куьмекдалди урус чIа-лазни элкъуьрна. Вири крар кьилиз акъуддай мумкинвал адаз хьанач. Амма алимдин хци, руша (абурни алай вахтунин илимдин зурба векилар я), белки, бубадин мурад-макьсад кьилиз акъудин. Ирс квахь тавунвайдал шак алач. Чи патавни и материал агакьарайбур гьа ирссагьибар я. Сагърай чеб. Чна юбиляр вич рикIел хкунихъ галаз сад хьиз, адан макъалани, урус чIалай лезги чIалаз элкъуьрна, чапзава.

МЕРД АЛИ
Лезги газет