Гъамни гуьзел кIанзавай руш

Римма Гьажимурадовадин “Туьхуьмир, зи гъед” тIвар алай сифте ктаб элкъвез-хквез кIелайла, адакай кхьин кьетIна за.
Шаирди шаирдикай кхьин гьични регьят кIвалах туш. Вучиз лагьайтIа, гьар са къелемегьлидиз вичин шиирдин алем, кхьинин кIалуб, къилих ава. Гьиссерин михьивилиз, къелемдин хцивилиз за гьамиша гьуьрмет ийизвай, чи хъсан гафунин устад, чи тават Римма Гьажимурадовадин "Туьхуьмир, зи гъед" тIвар алай сифте ктаб элкъвез-хуьквез кIелайла, адакай кхьин кьетIна за. "Азербайжан" нешриятда и мукьвара басма хьанвай улуб поэзия кIанибуруз хъсан савкьват я.
Римма шаир я, вични йисарин. Адан шиирар за саки газетриз акъатай сифте йикъарилай кIелзава. Вучиз ятIани, за гъиле къур, кIелай гьар са эсерда жуван кьатIунриз мукьвавал жагъурда, жуван фагьуматдин юкIунив алцумна масс гуда. Завай и автордин эсерриз и жуьре къимет гуз хьана хьи, и чешме атIундивай дуру жезвач, вучиз лагьайтIа ам бинедилай дум-дуру, саф я. РикIериз рехъ жагъурзава, чка къазва.
Чи сейли къелемэгьли, "Самур" газетдин кьилин редактор Седакъет Керимовади кIватIалдиз "Лезги чIалаз темен гана" тIвар алаз сифте гафни кхьенва. Ктаб бегьемди, шиирарни асул инжияр я, лугьудай за.
ТIебиатдин таблояр, гафунин тIеминив шикилар хьиз, вичиз хас наварив ганва. Хайи чилин хъуьтIуьв, зулув, гатфарив, гатуз рахунар рикIиз чими, хуш чаварив ганва. Вичин гьар са шиирда лезги руьгь, миливал хвенва. Эхь гьар са шаирдик бурж эвелни-эвел вичин чIалаз хидмет авун я. ЧIал кIан хьун тIимил я, кIанарун герек я. Шаирдин иер чIалди тирди субут авуна кIанда. Адан гьар са цIарцIе шаирдин тIал, рикIин ялав хьиз, фагьумни ава:
Налагь ина,
Лезги чилел
Иервили
Кутунва мел,
Ина цавар,
Чилер гуьзел,
Бахтавар я
Гьар са кIам, пел:
Асса! Асса!
Яран руша масан
либас алукIна,
Чи эллериз азиз
йикъар чканва!

Хесет аку тIебиатдин
хъуьтIуьз хас,
Ахварава кьенIи навай
аял хьиз.
Эхь. Има поэзия я. ЧIехи гьиссерин, кIелзавайбурув фикириз тазвай. КIелунивай рикI рамзава гафари. Вучиз лагьайтIа, адан шиирринни къилихрин арада кIеви галкIун ава. И кхьин, а кьил авачир цIар гьалтзавач. Гьар шиирда кIелзавайдаз конкрет, пара чIавуз гьич гуьзлемиш тийизвай фикир, жузун агакьарзава. Адан поэзия хел алай гьиссерин поэзия я. Инсандин мурадар, уьмуьрдин дуьшуьшрихъ галаз галкIизва, поэтик чан гъизва. Вични и гьиссер хъуьтIуьл кьван, женгчини я:
Зун рахайтIан лезги
чIалан булахдал
Сефил, хьана перишан
яз, гъам галаз,
Гагь-гагь хурай
акъатайтIан агьни тIал,
Зи шиирда гъамни
гуьзел кIан я заз!
Адаз тек са вичин шиирда ваъ, вири шаиррин эсcера дидед чалан верцIивал кIанзава хьи, кхьизватIа шиир кхьихъ. Лезги литературадин ирс, халкдин мецин туькIуьрунар, дуьнядин литература хъсан чира, кIела, чешне къачу, чешне хьухь. Вичин эсерар кIелай чIавуз ама и къимет авачир хьтин зурба хазинадив гуьр тирди чир жезва.
Риммадин шиир гафунив хранвай чичIи я. РикIин сир, гъам, умуд, хъвер, миливал вири ава цIилихра. Яргъалди и гьиссери гайи тIемди фикириз тазвай. Вучиз лагьайтIа, и къелем шиирдин четин, пак рекье уьткемвилив кам вегьизвай, хайи чIалан къайгъуда уях аскердин гъиле ава. Гьавиляй зун чIалахъ я хьи, и поэзиядин суракь мадни кьакьан, рагъ акьазвай кукуIушрилай къведа. Ктаб саки шиирдин кIунчI я:
И генг цава,
илагьи тир са гуьгьуьл.
ЦIарцIар гузва
цавун гьар са хиялди.
Гьар са шиир хъсанди ятIани, "Бадед гъилин гам ама" кьиляй-кьилиз илагьи са алем я. Чи мектебрин лезги чIалан муаллимри чIалан тарсара менфят къачун лазим я, ихьтин чешнейрикай:
И гамуна лугьуз тахьай,
КутIун тавур, такур, квахьай,
Шумуд мани, шумуд са мах
Зи бадедин а верцIи ван
Садни адан къачуз тахьай
кам ама,
КIвалин чиле ахъайна цуьк,
Бадед гъилин гам ама.

Ва гьакIни Назим Гьикметан "Ша, чилин шар аялрив вугун" цIарцIуз кьил чанвай шиирар. Аялрин кьатIун, дуьнья, "шейтIан"вилер аквазва чаз:
Гагь  дидедин гуьгъуьна
Гьатда гъвечIи бацIи хьиз,
Вичин вилик акъатай
Лекъвенра кIвач эцигиз.
"Къарачийрин мягьледа"
ЭкьечIзава гьар кIваляй,
РакIарайни, варарай.
Хъуьхъвер керкил ярубур,
ВикIегьбурни харубур,
Сад яргъал я, сад аскIан
Сад Марат я, сад Аслан.
Акуна жив хвешила,
Авахьзава гишила!
За и цIарар келайла, авахьдамаз дидеди фу нез хъана лугьудай ван гьатнай япара. Аялвилин верцIивал рикIел хтанай зи.
За Римма ханумдиз чандин сагъвал, рикIин шадвал, чIехи-чIехи агалкьунар мурадзава. Вун чи тават, чи дамах, хайи чIалал кхьизвай зари я. За ви улуб фаданлай гуьзлемишзавай. Зун чIалахъ я хьи, "Туьхуьмир, зи гъед" гъиляй-гъилиз фидай улуб жеда. Ви агалкьунрин рехъ, бегьерлуди хьурай.

Эйваз ГУЬЛАЛИЕВ,
шаир-муаллим,Чипир