“Лезги чIалан къенивал” - ихьтин тIвар алаз Дагъустандин госпедуниверситетдин чапханада филологиядин илимрин кандидатар тир С.И. Ашурбеговадинни Ж.Гь. Гьасановадин пособие чапдай акъатнава. Адан рецензентар филологиядин илимрин доктор, профессор И.И. Эфендиев ва филологиядин илимрин кандидат, доцент В.А. Бабаев я. Гьукуматдин образованидин стандартри истемишзавайвал, чирвилер гунин гзаф дережайрин къурулушдал асаслу яз, Дагъустандин филологиядин факультетдин чирвилер гунин планрик “Хайи чIалан къенивал” дисциплина кутунва. Курсунин макьсад студентар гьам рахунин, гьам кхьинин рекьяй чIалан къенивилихъ авай метлебдин гъавурда тун я. “Дидед чIалан къенивал” курс чируни гележегдин муаллимар халкьдин медениятдихъ, адан ацукьун-къарагъунихъ, марифатдихъ ва и жигьетдай виридалайни важиблуди яз аквазвай рахунин чIалан меденивилихъ галазни мукьувай танишарда. Курсунин асул везифайрикай сад чIалан михьивал хуьн, ам литературный чIалан къайдайрив кьадайвал ишлемишунин карда студентриз тамам чирвилер гун я. Пособие кьве паюникай ибарат я: 1-пай. ЧIал, стиль, рахун. 2-пай. Дуьм-дуьздаказ рахунин къайдаяр. Сифте паюник акатзавай кьилера чIалакай, адан къенивиликай, чIалан стилрикай ва тежрибадин стилдикай лугьузва. Кьилдин паяр монологический къайдайриз бахшнава (идахъни вичин себебар ава, гьикI хьи, алай аямдин жегьилриз риторикадин жигьетдай тежриба авач); карчивилин рахунар (алай вахтунда официальный карчивилин хурун рахунар адетдин къайдада кьиле тухузвай рахунри арадай акъудиз эгечIнава) ва эхирки марифатдин, ахлакьдин жигьетдай чIалан къенивал. И рекьяйни эхиримжи вахтара яшайишдин коммуникацияда чIалан рекьяй марифатдални ахлакьдин ерийрал гьалтайла векъивилериз рехъ гузвайди, рахунин чIал херде ийизвайди якъин ачухдиз аквазва. Пособидин кьвед лагьай пай саки тежрибадиз бахшнава. Адан макьсад кхьинин ва рахунин жигьетдай лазим тир вердишвилер кутун я. * * * “Лезги чIалан практикум” пособидин авторар филологиядин илимрин кандидатар, Дагъустандин госпедуниверситетдин дагъустандин филологиядин факультетдин доцентар В.А. Бабаев, С.И. Ашурбегова ва С.А. Аливердиева я. Рецензентар филологиядин илимрин доктор, ДГМА-дин профессор И.И.Эфендиев ва филологиядин илимрин кандидат, доцент Н.Ш.Абдулмуталибов я. Ктабдин эвелимжи ва виридалайни важиблу мурад - лезги чIалан тарсар менфятлудаказ гун, абурукай гьакъикъатда кIелзавайбурун чирвилер хкаждай ва иллаки студентрин хсуси чIал ва рахунар девлетлу ва фасагьат ийидай такьат авун я. Пособие авторри гьакIни сифте нубатда кIелзавайбуруз лезги чIалан орфографиядай ва пунктуациядай хьанвай чирвилер, алакьунар ва вердишвилер деринарун ва гегьеншарун патал теснифнава. Ктабда чIалан илимдин вири хилерай (“Фонетика”, “Фразеология” “Гафар арадиз атун”, “Морфология”, “Синтаксис”, “Стилистика”) лезги литературный чIалал бинеламиш хьанвай тапшуругъар гьатнава. Тапшуругърин текстер лезги литературадин (иллаки алай девирдин) эсеррай къачунвайбур я. Илимдин малуматар ктабда лап тIимил ава, абурни справочный материал патал ганвайбур я. Сифте сеферда акъатзавай и ктабдикай кIелзавайбуру лагьай чпин фикирар ва къалурай нукьсанар авторри хушвилелди кьабулда.
Жамиля Гьасанова
ЛЕЗГИ ГАЗЕТ
Добавить комментарий