Шарвилидин шивдикай риваят

Чилин гъуц Атарахъ са рамаг балкIанарни са рамаг хварар авай кьван. Хварари хайи таяр гьар йисуз, абур некIедихъай галатайла, чилин гъуцра дуьньядин са пипIез тухвана, ахъайзавай: векьни кьал виринра ава, къуй гьанра чIехи хьуй.
Са сеферда гъуцра нубатдин йисуз хайи таяр са дагьардай гьалзавай. И чIавуз бирдан дагьардин са патай, чиляй, цIай акъатна. Им цIун гъуцран, Алпанан, зарафат тир. Вири таяр кухунна, виликди катна. Чилин гъуц абурун гуьгъуьниз фена.
Са тай алай чкадал, къах хьиз экъя хьана, аламукьна. И чIавуз чиляй акъатай цIун са цIелхем и тайцин кIвачел аватна. КIвач кайи тайци а саягъ пурх ийиз, чилиз, кек яна хьи, адан пурхдин нефес акьур чкадай цIай, кек ягъай чкадай кIам акъатна, яд авахьна. Бедендин хамуниз тади гайи тайци вич це къатадна.
Це вич къатадиз-къатадиз, ядни. куьтягь хьана, цIайни яваш-яваш чилик хъфена.
ЦIу кана, це къатадай тайциз аламатдин къуват атана.
Хабар никай гун за квез? Хабар — чилик гьуц Атаракай. Дуьньядин атIа кьилиз агакьайла, гзаф гьисабна ада вичин таяр, тIимил гьисабна,— ваъ, сад кими я. Чилин гъуц тайцихъ къекъведайвал хьана. Ина къекъвена, ана къекъвена, жагъидач тай. КIвачерин ван къведа, вич аквадач. КIвачерин ван къвезвай чкадиз фейила, аквада хьи: гелер ава, тай авач.
Чилин гъуц тайцихъ къекъвез, тай чIехи хьана, са шивдиз элкъвена.
Эхирни къекъведай кьван галат хьайи чилин гъуцра лагьана: «И чилел зи тайциз вуж лайихлу ятIа, ам гьадаз хьуй!..»
Гила хабар никай гун за квез? Хабар — Шарвилидикай. Санай масаниз физ чамардавай шивдин кIвачерин тарап-турупдин ванер суьруь хуьзвай, вичихъ серки япар авай гьадазни хьанвай кьван!
Фида Шарвили шивдин гуьгъуьниз анал чилер яда ада. Шивди и чилер кьатIар-кьатIар ийида, вич катда. Муькуьнал са вир кьван авай фур эгъуьнда ада. Шивди и фуралай регьятдиз хкадарда.
Пуд лагьай чкадал ида гьерекатдалди са виш юкI кьакьанвал авай пару эцигда. Шив, лув гана, и парудилайни элячIда.
Хъел атана Шарвилидиз: «Зун жен, и шив жен, завай ам кьаз тежен?! ИкI за яшамиш хьана вучда?»—лагьана ада вичикди.
ВацIар элкъуьриз, маса патахъ авадариз, дагълар са чкадилай къачуна, маса чкадал эцигиз, къекъвена ам ва эхирни адаз са гегьенш дуьзенлухда гарухъ галаз бягьсина авай шив акуна.
Пуд юкъуз, гьар са юкъуз пуд сеферда шивдин рехъ атIана Шарвилиди. Анжах эхиримжи сеферда гада викIегь хьана. АтIана рехъ, вегьена кьуна фири, хкадарна шивдин кIулаз. Цавуз гадар жез, чилел гьалчна вич шивди, амма Шарвили адан кIулай аватнач, ам анал, цIурурнавай кьуркьушум хьиз, алкIана; лифрен цIакул хьиз, кьезилдиз ам гьавада къугъвана. Са гафуналди, шивдилай Шарвили алатнач, чилелни ам аватнач.
Пуд юкъузни пуд йифиз Шарвилидинни шивдин гьа ихьтин женг давам хьана. Пуд юкъуз абурал Алпан гъуцра гуьзчивална, гагь шивдин кIвачерикай ада цIай хкудна, гагь кIамар авадарна.
Кьуд лагьай юкъуз шивди Шарвилидиз хиве кьуна: «Вун зал гъалиб хьана, гада. Гьа и декьикьадилай вун зи иеси я!» Ахпа Шарвилиди шивдиз суал гана:
— Вун вучиз и чуьллера, гарухъ галаз бягьс чIугваз, текдиз чамарда ава? Ви виликан иеси вуж тир?
— Зи виликан иеси Атар гъуц тир,—жаваб гана шивди.— Зи кьилел са ихьтин дуьшуьш атана. А чIавуз зун тай тир...
Шивди Шарвилидиз вичин кьилел атай агьвалат галай-галайвал ахъайна. Шарвилиди адаз лагьана.
— Зун, ваз вуч тIвар гуда лугьуз, хияллу хьанвай. Гила заз тIвар жагъана, вуна куьмекна заз. Гьа и йикъалай вун ЦIелхем я...