Сад лагьай мах

СА ПАД ЯРУ ИЧ

Ирид йис тир Цуьквера
Гьесрет ч1угваз баладихъ.
Ирид йис тир Дагъларан
Хиял къугъваз баладив.
Ирид йис тир пашмандиз
Гуз файдасуз къурбанар.
Ирид йис тир гъуцари
Кьабул тийиз агьсанар.
Рагаризни минетнай
Чпиз велед гуй лугьуз.
Чилеризни минетнай
Бахтунин гъед куй лугьуз.
Манийрин ван Цуькверан
Чуьллерилай алахьна.
Минетрин ван Цуькверан
Гьуьлерилай алахьна.
Кьил агъузна Шагь-дагъди
Сусанн мани ван хьана.
Бала галаз а мани
Элкъуьр хъийиз к1ан хьана.
Дагълар суьруьд гуьгъуьна
Дертлудаказ къекъвена.
Югъ акъудна зегьметда,
Нянихъ к1вализ элкъвена.
Хажалатдин гар галаз
Циф атана рагариз.
Хажалатдин пар галаз
Йиф атана рагариз.
Гьа и ч1авуз Кас-Буба
Мугьман хьана хабарсуз.
Кас-Бубади ахъайна
Риваятар кьадарсуз.
Хъуьрез-хъуьрез мугьманди
Гьебе патав агудна.
Ада анай пад яру
Ч1ехи са ич акъудна:
- Куь гьуьрметар рик1елай
Алуддач за зеррени.
Зун атайди к1вализ куь
Чир тахьурай хуьрени.
Зунни куьн хьиз веледдин
Дидардин ц1у кайид я.
И дагълариз яру ич
За куьн патал гъайид я.
Ат1ут1 а ич юкьвалай,
Неъ кьведани иердиз.
Элкъведа ам батинда
Велед жедай бегьердиз.
Эгер эркек велед квез
Хьайит1а, тарс гуда за.
Ам лап жуван аял хьиз
Даим гъилел хуьда за.
Руш хьайит1а, манияр,
Кьуьлер адаз чирда за,
Дуьньядин к1уь-цуруди,
Сирер адаз чирда за.
Гададин т1вар Шарвили,
Рушан т1варни Сувар хьуй,
Зун атана хъфин, квез
Акур ширин ахвар хьуй!
Гатфарикай гад хьана,
Зулни фена акъатна.
Хъуьт1уь вичин кьуьдвална,
Живерик чил акатна.
Чайгъунди къув ягъайла,
Цуькверай вай акъатна.
Шад тирт1ани Дагъларак
Къалабулух акатна.
Ч1ар кайи хьиз къарияр
Алт1уш хьана Цуькверал.
Ч1ар кайи хьиз къарияр
Аруш хьана Цуькверал.
Чайгъунди уьфт язава,
Жакь-жакьзава живеди.
Дагълар къецел зурзазва –
Рак1ар къеняй к1еви тир.
Эхирни са арада
К1валяй гьарай акъатна.
Шагь-дагъ хьтин Дагъларан
Рик1ик зурзун акатна.
Ахъа хьайи рак1арай
Къаридин чин хъуьрена…
Са Дагълар тир авайди
Лугьуда и хуьре на.
- Хва хьана ваз, мубарак! –
И гаф гьикьван масан я.
- Хва хьана ваз, мубарак! –
И гаф гьикьван хъсан я.
Квахьана фена мекьивал,
Хабар хьанач Дагълараз.
Чайгъун авай хъуьт1уькай
Гатфар хьана Дагълараз.
Къуьнуьхъ галай ч1улав лит
Живед винел аватна.
Къизгъин рик1яй Дагъларан
Мулейлияр акъатна.
- Хва хьана заз, хва хьана!
Къуй эллериз чир хьурай!
Хва хьана заз, хва хьана!
Къуй чуьллериз чир хьурай!
Дустни атуй, душманни,
Ацукьрай зи суфрадихъ.
Агъзур гьерен жендекар
Галукьрай зи суфрадихъ!
Шурвад атир хкаж хьуй
Циф авачир цаварал!
Ирид юкъуз далдамар
Ярай элди къаварал!
Убайрайни хуьрерай
Агъзур мугьман атана.
К1елейрайни шегьеррай
Агъзур инсан атана.
Кас-Бубани акъатна
Шадвилерин вядеда.
Чуьнгуьр хурал хкажна
Ада вичин жуьреда:
- Мубарак хьуй хзандиз
Сифте хьайи азиз хва!
Гьар са ч1авуз хтурай
Хийир галаз к1вализ хва!
Ам Шагь-дагъ кьван зурбади,
Къати гар хьиз йигин хьуй.
Мармард къван кьван заланди,
Ц1ун ялав хьиз къизгъин хьуй!
Балк1андаллаз гар хьана
Къекъвез хьурай хуьрера.
Тарал алай нар хьана
Элкъвез хьурай гъилера.
К1анивилел кьурай кьин,
Ярдиз сидки хьурай ам.
Хайи хуьруьз, Ватандиз,
Халкьдиз сидкьи хьурай ам.
Чуьллера ник цаз хьурай,
Дагъда хуьрай маларни,
Къурбан хьурай игитдиз
Кас-Бубадин ч1аларни!
Мани куьтягь хьайила,
Аял гъана межлисдиз.
Аял тушир – аламат –
Са цал гъана межлисдиз.
- Шарвили хьуй адан т1вар! –
Лагьана Кас-Бубади,
Чирна фикир виридаз,
Атана Кас-Бубади.
Ирид рушан гъилерал
Алай зурба куьрпедай
Ван акъатна, чилерал
Кас тахьай хьиз сифтедай.
Аялдин ван хьайила,
Мягьтел хьана атайбур.
Гьик1 лугьурай жемятди
Вичин мецел алайбур?!
Хийир-дуьа авуна
Шарвилидиз эллери.
Хийир-дуьа авуна
Шарвилидиз чилери.
Чубандин хва кьеп1ина –
Чубандин хва ахварал.
Чубандин хва кьеп1ина –
Мани ава япара:
- Ц1аяривай, церивай
Вун гъуцари хуьрай, хва!
Вуна гьич агь ч1угвамир,
Агьар яргъаз хьурай, хва!
Жанавурди кьурт1а яц,
Гамиш ала чкадал.
Авачт1а чахъ къизилар,
Гимиш ала чкадал!
Тахьайт1ани къуьлуьн фу,
Мухахъ хьурай берекат.
Галатайт1а к1вачер чи,
Гъилик жеда гьерекат!
Тек са вил я к1аниди
И дуьньяда буьркьуьдаз.
Кич1е жедач парцикай
Далу, къуьнер гьяркуьдаз!
Са жув патал уьмуьрда
Ваз са зат1ни к1ан жемир.
Акьуллудаз яб це на,
Шайт1андин гаф ван жемир!
Са каликай ацай нек
Садра хъвадай аялди.
Биц1и гъилив чуькьвена
Как хадай аялди.
Хъуьредайла Шарвили,
Мягьледиз ван чк1идай.
Шехьай ч1авуз Шарвили,
Дередиз ван чк1идай.
Кьил юзурдай къуншийри
Ихьтин аял акурла.
Дарих жедай бязибур
Ам са юкъуз такурла.
Элдин меце къекъвена
Кьеп1инамаз Шарвили.
Элдин рик1е къекъвена
Епинамаз Шарвили.
Къацу махпур алук1на
Чуьллерини дагълари.
Агъзур жуьре цуькверив
Дамахзавай багълари.
Архайин тир гатфарин
Къужахдавай Шарвили.
Мегъуьн к1еви кьеп1ина
Къундахдавай Шарвили.
Къе пакамахъ Цуьквера
Са ман тини ишинна.
Тапракдавай вурвадал
Ам иердиз т1ушунна.
Ахпа, кьуна к1валак1ар,
Хьран патав эцигна,
Яд гъиз фена булахдал
Шад манидал илигна.
Хуьруьн агъа патавай
Самбурдин ван акъатна.
Алатнач гьич зеррени,
Хва ахварай аватна.
Кьеб к1улаллай Шарвили
К1валин юкьвал акъвазна,
Ахпа хьран патав гвай
Суфра вичив мукьвазна.
Суфрадаллай к1валак1ар
Т1уьна ада явашдиз,
На лугьуди, хьайид туш,
Амукьнач сад лавашдин.
Ахпа ада т1ак1авай
Къапара гъил къекъуьрна,
Къатух хъвана куьтягьна,
Ч1емедал гъил элкъуьрна.
Къаних хьана цихъ аял,
Шехьна, къецел акъатна.
Баладаллай гьал акур
Дидедин рик1 аватна.
- Я гуж тахьай бала зи,
Вуч кар я на авурди?! –
Лугьуз диде акъвазна
Ч!алахъ тежез акурдан.
Килигдалди диде вич
К1вале хьайи крариз,
Кьеб к1улаллай Шарвили
Акъатна фад варариз.
Хуьляй физвай михьи цихъ
Гьалтнаваз сив кутуна.
Фит1инна яд, фит1инна,
Са ст1ални тутуна.
Гужуналди дидеди
Хва хкана к1вализ фад.
Са гьафтеда ахкунач
Шарвилиди къализ мад.
Ц1айлапандин ц1верек1ар
Чк1идай хьиз чуьллериз,
Шарвилидкай хабарар
Фена вири хуьрериз.
Са йис хьанвай Шарвили
Са итим кьван кьакьан тир,
Адаз санал ацукьун,
Динжвал авун так1ан тир.
Югъ ата т1улара
Къугъваз, катиз жедай ам.
Чархар хкаж тахьайла,
Хъел акатна, шедай ам.
Са юкъуз ам архайин
Хуьруьн кьилихъ къугъвазвай.
Яргъай элдин нехирни
Хуьруьз хквез аквазвай.
К1ама авай вирел кьван
Мензил тушир яргъалди.
Шарвилидал гьужумна
Нехирдик квай бугъади.
И кар акур аялрай
Санлай гьарай акъатна.
Къавараллай дидейрик
Къалабулух акатна.
Хуьревай кьван инсанар
Гьарма санхъай к1ват1 хьана.
Абуру: - Гьайиф! – лугьузвай,-
Шарвили барбат1 хьана!
Катнач гъвеч1и пагьливан
Бязибур хьиз хуьруьхъди.
Зверна ада уьтквемдиз
А бугъадин виликди.
Вилер яру авуна,
Кьил галтадна бугъади.
Вилик квай са к1унт1унал
Карч алтадна бугъади.
Гъвеч1и аял гьайвандин
И уюнрал хъуьрезвай,
Пагьливан хьиз майданда
Инихъ-анихъ къекъвезвай.
Эгеч1 тежез бугъадив,
Эллер яргъал къваз хьана.
Шехьна жегьил дидеяр:
- Вуч хьайит1ан, чаз хьана!
И вахтунда Шарвили
А гьайвандив агатна,
Кьуна, крчар элкъуьрна,
Адан гардан кьве къатна.
Ахпа ада хкажна
Бугъа, цел хьиз, эляна,
К1вач хкажна, кагьулдиз
Адан къвалахъ геляна.
Руг чк1айла, инсанриз
Чилеллай мал акуна.
Яргъи хьанвай гьайвандал
Атанвай гьал акуна.
- Чан зи бала, чан зи хва! –
Кьуна аял Цуьквера.
Вичин чими къужахда
Туна аял Цуьквера.
Иесиди бугъадин
Гьич са къални авунач.
- Аял я ман! – лагьана,
Са гаф-ч1ални хъувунач.
Анжах авай бязибур
Кутаз адак синихар.
Кимини я, ч1уруни,
Лугьуз адан къилихар.
Бязибуру ам бала
Я лугьузвай виридаз,
Адав гъамни хажалат
Гва лугьузвай виридаз…
Шарвилидиз къугъварла
Садра юкъуз гуьнедал,
Акуна са жанавур
Гьужумзавай бередал.
Киц1ери ван хкажна,
Гьарайзавай чубанри.
Хци къванер кук1варна
Шарвилидин дабанри.
Агакьдалди чубанар
Суьруьдихъ, кам йигинна,
Гьатна зирек Шарвили
Жанавурдин гуьгъуьна.
Жанавур и вахтунда
Т1ул галайнихъ кат хьана,
Шарвилини ничхирдин
Геле тадиз гьат хьана.
Галтугна ам, галтугна,
Рехъ дар хьана ничхирдиз,
Ахпа вагьши гьайвандин
Экъеч1на ам эхирдиз.
Хтана фад бередал
Жанавурдин Леш гваз ам,
На лугьуди, хтанай
Жанавур ваъ, пеш гваз ам.
Шарвилидин вик1егьвал
Акуна къе чубанриз.
Суьруьдикай ч1улав гьер
Тук1уна къе чубанри.
И йикъалай Шарвили
Къенид хьана виридан.
И йикъалай Шарвили
К1анид хьана виридан.
Чубандин хва акьуллу,
Чубандин хва зирек я,
Чубандин хва эллерин
Четин йикъан дирек я!