Дидед ЧIалал сад лагьайди

“Аламдин” улубар” сериядин кIуьд лагьай кIватIал чапдай акъатна. 
Лезги поэзиядихъ чи дишегьли шаиррин зурба тир пай квайди я. Абурун арада са шаирдин хатI вичин къуватдалди виле акьадайди я. Адан цIарар кIелдай чIавуз абур нинбур ятIа гьасятда чир жезва чаз. Гьелбетда, ихтилат Зерифа ханумдикай я.
И йикъара чи поэзиядал рикI алайбуруз хуш жедай са кар хьанва: пуд ктабдин автор Зерифадин дидед чIалал сад лагьай ктаб чапдай акъатнава! Им фадлай авуна канзавай кIвалах тир, вучиз лагьайтIа, Зерифа ханум хьтин чIалан устIарар тек-тек къведа шииратдиз. 
Адан ктабдиз сифте гаф кхьенвай шаир Билал Адилова лагьайвал-“Зерифа гьакI рифмайрин бинедаллаз са вуч ятIани туькIуьрзавайбурукай туш. Ам и дуьнядиз зари яз, шаир яз атанва.”
Зерифа ханумдин хару гуьгьуьлдин ийир-тийирар тир шиирар кIелдамаз адан чIалан дигайвилел, ацIайвилел, фикиррин дегьринвилел гьейран тахьун мумкин туш. РикIивайни, Зерифадин поэзия михьи, саф, ргар са булахдиз ухшар я. Ина гьар са гаф, гьар са фикир вичин чкадал ала. Адан шиирра чи халкьдин сивин туькIуьрунрин, чи бадейри лагьай къадим бендерин, чи фолклордин верцIивал, ял-гьава ава. Гьида туькIуьрнавайди ятIа малум тушир чи фолклор-"Шарвили" эпосдилай кьил кутуна чи бендералди, халкьдин махар, манийралди абрун авторар гьа ихьтин- Зерифа ханум хьтин гафунин устIарар тушни?
"СтIалрин гьуьл" тIвар алаз акъатнавай ктабда са шумуд тематикадин шиирар гьатнава. Ватандиз, тIебиатдиз, муьгьуьббатдиз талукь шиирра Зерифа ханумди чун чи чIалан иервилел, ам асул поэзиядин чIал тирдал мадни чIалахъарзава. 
Шаирдин муьгьуьбатдин лирика-гьижрандин, чаравилин лирика я. Адан лирикадин къагьриман вичин канидаз вафа авайди я. Адан муьгьуьббат сафди, михьиди я, ада гьижрандин гъиляй даим суза ийизва:

Ашкъи завай кIелиз тахьай ктаб хьана,
РикI гъамунин ктабайди гьинава бес?
Зи дердинай шумудни сад кабаб хьана,
Зи рикI кана кабабайди гьинава бес?
("Гьинава бес")

Канидавай чара жедамазни ада лагьай туькьуьл гафни масан жеда кьван:

Яд гъиз фейла гваз бахтун саф,
ЧIулав хьана гьуьлеллай каф,
Вуна лагьай туькьуьл а гаф,
Хьана масан, вун хъфейла.
("Вун хъфейла")

Шаирди пейзаждин лирикадани иер шиирар туькIуьрнава. Гатфарин шикилар гьихъван хъсан аквазва чаз и цIарара:

Яргъал физ чубандихъ акатайтIан хъел,
Чукуриз кьуд патахъ къугъваз ава кIел.
Бадеди пипIишар пайзава кимел,
Гатфарин сад лагьай афар я лугьуз,
Алемди кьуьлзава гатфар я лугьуз.
("Гатфар я лугьуз")

Хайи чиликай, дидед чIалакай тир шииррани, юкьван асиррин классик шаиррин туькIуьрунрин дережадавай кьударани, шаирдин къелемдин кьуват аквазва.
Эхь, Зерифа ханумдин шииррикай гзаф рахаз жеда. Амма, заз кандай хьи, чи поэзиядал рикI алайбуру адан ктаб чпи кIелна къимет гурай, вучиз лагьайтIа, и ктаб жагъурна цIар-цIар кIелуниз лайих я. 
Зерифа ханумдиз мадни иер, манадиз дегьрин, кIелзавай касдин руьгьдиз дамахдин гьиссер бахшдай туькIуьрунардай кьуватар тIалабзава чна.           

Римма Гьажимурадова
"Кцlар" газет