Бадейрин мел рикIе акьур зун и мукьвара КцIар райондин ГадацIийихуьруьз рекье гьатна. Вучиз ГадацIийихуьруьз? Вучиз лагьайтIа и хуьруьн дишегьлияр кьван баядрал рикI алайбур икьван гагьди санани дуьшуьш хьанач зал. Ина жегьил, кьуьзуь талана вирибурулай манияр лугьуз алакьда. Эхь, и алакьун Аллагьди гадацIийихуьруьнвийриз захавилелди ганва.
Баядрин мелев къведай вуч ава? Бадеяр халкьдин руьгьдикай яд хъванвай, чи ацукьун-къарагъун, адетар, къилихар винел акъуддай баядрив рахайла рикI ацIуда, гьиссер хъуьтуьл жеда ви.
Синара Къадимовадин куьмекдалди ихьтин мел вичин 85 яшар хьанвай Гуьлдесте Ханагьмедовадин кIвале туькIуьрна чна. Са хуьре аватIани, фадлай са-сад такунвай яшлу дишегьлийри - 85 яшарин Эзине Къардашбеговади, 82 яшарин Бибиханум Къадимовади, 78 яшарин Шагьсенем Керимовади ва 68 яшарин Гуьлуьс Саидовади ширин ихтилатрал илигнавай. Иллаки 70 йисуз къуншияр яз дуствал ийизвай Гуьлдестединни Эзинедин ихтилатар ван хьайила вирибурун пIузаррик хъвер акатзавай.
- Я кьейи тавур Гуьлдесте, экуьнахъ заз вун кьена лагьана ван хьанай. Ялар хьанай заз. - Эзинедин ван зурзазвай.
- Аквазва ман ваз, зун кIанчI хьиз инал алайди. Жуван рикIиз азаб гумир, - Гуьлдестеди Эзине секинарна.
- Накь зун жув патал тур лагьай сурун чкадиз килигиз фенвай. Хуш атанач заз аникай. ХандакIда ава, - Эзинеди къалабулух кваз лугьузва.
- Ваз ви кIарабриз тIар жез кичIезвани? - Гуьлдестедин гафарал вири хъуьрезва.
Эхь, уьмуьрдин йикъар рагъданихъ элкъвенвай, тIалари-квалари, уьмуьрдин яцIари галуднавай дишегьлийрин ихтилатар атун авай, хъфин авай дуьньядикай тир. Ингье баядрал илигайла абурун вилера хъвер къугъвана. И меле Гуьлдесте халадив къведайди авачир. Герен-герен «Зи рикIел са затIни хквезмач,» - лугьуз вичин рикIин бухчадай сад-сад акъудзавай ада кьуд цIарар.
Вич Эвежугъ хуьряй тир, 18 яшда аваз ГадацIийихуьруьнви Энвераз гъуьлуьз фейи ам 7 хцинни 3 рушан диде я. Хтулар, штулар авай адал кьил чIугвазвай, савкьватривни чан-рикI авунив дишегьлидин гевилар кьазвай абуру дидедин уьмуьр яргъи ийизва.
Баядрал гзафни-гзаф рикI алай и дишегьли чIалар лугьуз эгечIайла виридан вилерикай хуьруьн виликан чIавар карагда. Совхоздин кIвалахри эвел вири сад-садав агуддай. ЭчIел эчIедайла, гвен гуьдайла, пер ягъадайла, келемриз яд гудайла, чил къванерикай михьдайла пар кьезиларун патал фад-фад манийрал илигдай абуру. И манийрихъ яб акализ-акализ мурадрин луваррал жедай яб акалзавайбур. РикIиз регьятардай манийри.
ВЕСИ
Яргъал йисара ГадацIийихуьруьн клубдиз регьбервал гузвай Синара Къадимовади гьикьван вахтар я вичин рикIин тIалабуналди лезги фольклордин чешнеяр кIватIиз. Хуьруьн яшлу инсанривай ван хьайи чи руьгьдин ивирар - баядар, халкьдин мисалар, хкетар, кьисаяр кьилди дафтарриз кхьена багьа эменни хьиз хуьда ада. Абур лагьайбурун тIварар селигьавилелди къейд ийида. Гьа икI, вичин хуьруьнбурун руьгьдин эсерар сад-сад кIватIнава ада. И кар къени давамарзава.
И кIанивал гьинай я Синарадихъ? ГьикI хьана чи эменнийрихъ икI гелкъвезва ам? И суал гайила адан вилерал накъвар акьалтна.
- Зи диде Султаннисе Шерифовадихъ чи хуьруьн гзаф дишегьлийрихъ хьиз, бендер туькIуьрдай алакьунар авай. Са ялце хуралай акьван манияр лугьудай хьи, чун пагь атIана амукьдай. Фад-фад чавай вичин манияр кхьена хуьн тIалабдай ада. Ингье чна - вад аялди: кьве гададини пуд руша кваз кьадачир адан гафар. Гъавурда акьадачир чун и тIалабунин.
Зи буба Къадирбуба Фетуллаев хуьре бригадир тир. Зи стхаяр Бакуда институтрик экечIайла буба Урусатдиз фена к1валахиз мажбур хьанай. Гьана кIвалахиз вичин хизандиз пул ракъурдай ада. Дидеди лагьайтIа крар ийидайла веледрив кIелиз тун патал яргьара зегьмет чIугвазвай вичин аялрин бубадикай бендер туьк1уьрдай. Буба 61 яшда аваз рагьметдиз фена. Дидеди 76 яшда вичин дуьнья дегишарна. Месел алаз, рекьидай вахтундилай вилик ада чаз лагьанай:
- Я балаяр, зи чIалар кхьихь тIун куьне. Абур жувахъ галаз тухуз кIанзавач эхир заз.
Вучиз ятIани рикI авуна чна абур кхьеначир. Абур кхьейтIа, дидедин уьмуьр фад кьатI жеда лагьана фагьумдай чна. За ам гъавурда такьадайвал жуван рикIел аламукьай са кьадар баядар дафтардиз кхьенай. Диде рагьметдиз фейидалай кьулухъ чавай адан веси кьилиз акъудиз хьанач лугьуз зун гьайифди канай. Ингье гьа чIавалай за хуьруьн кьуьзуь папаривай ван хьайи кьван мецин туькIуьрунар вири кьилди дафтарриз кхьизва. Жуван дидедин веси кьилиз акъудиз хьаначтIани, маса дишегьлийрин гъавурда хъсандиз акьазва зун. Абурни дидеяр я эхир.
Вичин 57 йис хьанвай, акьалтIарнавайди анжах юкьван мектеб ятIани, институтар, университетар куьтягьай вишералди инсанрилай гзаф чирвилер ава и дишегьлидихъ. Зи гъиле ихтияр хьанайтIа, за адаз университетдин филологиядин факультетдин диплом гудай. Ингье дипломдив гвай затI авач. Савадлу инсанди гьина хьайитIани чирвилерихъ ялда. Гьалал хьурай ваз, лезги тават! Ви руьгьдин кьакьанвиликай, лезги чIалаз авай муьгьуьббатдикай масабурални пай гьалтрай!
МАНИЙРАЛ ИЛИГНА...
Алипулат чаталдава,
Я сад Аллагь, серинар гъваш.
Вил ченгидал алай къелем,
Ви гафарик деринар квач.
***
Шагь дагъдилай сел атана,
Ам авахьна гьуьлуьз фена.
Сир сад авур яр акурла,
Зун чилерай-чилиз фена.
***
Вили цава цIар ягъизвай,
Фиргъавандин са къуш я зун.
Зун хайи къал къван аватрай,
Пара бахтсуз са руш я зун.
***
КIанибурун гьуьм галукьна,
Цуьк акъудай кьакьан гуьне.
Патал хуьруьз ганава зун,
КIанид амаз хуьруьн къене.
***
Вуна чуьлда гвен гуьзава,
Гъилевайди бафа тушни?
Яргъал хуьряй яр хкягъун
Ажеб залан жафа тушни?
***
Къацу багъдиз экъечIайла,
Лепе гузвай цуькверин гьуьл.
Ахъая яр, вуна зи гъил,
И дуьньядик галамач вил.
***
Дагъдин синел лацу чарчар,
Кьуд патахъай яд алахьиз.
Зун дидеди патал гана,
Кьве вилелай накъвар кIвахьиз.
***
Къацу багъдай къацу багъдиз,
Яр, зи патав къвез жедани?
Вири туна ваз атайтIа,
Хаму кард хьиз хуьз жедани?
***
КIани ярдин кIанивиляй,
Аватналда чуьнгуьр гъиляй.
Ви чуьнгуьрдин сим атIуй яр,
Зи рикIин тIал ваз атуй яр.
***
Я чан диде, зазни кIанда,
Базардавай няметрикай.
Вучда гила и дуьньядал,
КIанид тахьай девлетрикай?
***
За пенжердай килигайла,
Хел-хилеллай хурмадин тар.
Эсли кайи чкадал ша,
Лацу нафтIад шуьше гвай яр.
***
Зи Къуръанда вишни са чар,
Са чар кьуна эзбера, яр.
Патал хуьруьз ганава зун,
Зи тIвар кьуна эвера яр
***
Ша на икьван шел-хвал мийир,
Сефил зулухъ гад авайд я.
РикIяй-рикIиз рехъ жагъурин,
Муьгьуббатдихъ дад авайд я.
***
Йифиз-юкъуз фикир ийиз,
Дердер эхиз хьана ажуз.
Акатайдав сир гайи руш,
Эхирдай вун хьана ужуз.
Чин туькIуьрайди: Седакъет КЕРИМОВА
"САМУР" газет
Добавить комментарий