Къе «Алам» журналдин редакцияда «Марвардин» дем авай. И деминик рикIер муркIадин ккIалар хьтин михьи инсанар квай. Чун са хизан хьиз мет-метIеваз ацукьна, кьве шад хабар агакьна, виридан чина марвардин гуьзелвал гьатна. РикIерайни, вилерайни дагъдин булахрай хьиз ргаз-ргаз шиирар авахьна. Столдал устад шаир Лезги Няметан ва Бажиханум Исаевадин цIийиз чапдай акъатнавай ктабар алай. И кардик къуьн кутунавай, рикI вуганвай, лезги руьгь авай рухваяр, куь чан сагърай, куьн аллагьди пехъи пехърен виливайни, шейтIандин чIуру амалдивай хуьрай, куьн хьтин рухваяр чахъ тIимил ама. Марвардаллай цацари куьн даканбурун вилер авадаррай. Куь винел гьарайзавай чеб кичIе, чпиз квез кичIерариз канз яргъарай къазвай кицIериз къван гуз канз куьне-куьн галудармир, ван тахьай хьиз яхъ, и михьи рекье садан виликни кьил агъуз тавуна, юкь къат тавуна гьа физвайвал вач. Эдебият гила садбуруз ккIидай, юкьвар къадай майдан, агъу авадардай кур хьанава, гьа идалди чипи-чеб халкьдин виляй вегьизва. Ихьтин усалриз жавабар гуз абур шадармир. Марвардин гуьзелвални атир са чепелукьдивайни тIимилариз жедач, адал цацар ала хьи, пехъеривай агатиз тахьурай лугьуз.
Камрана зи вилик лезги халкьдин рикI алай ва рикI авай шаир, шаиррик лезги руьгь, руьгьдик цIай галай, цIаярин уьлкведай тир, кьиле тIурфан, рикIе вулкан авай устад шаир Лезги Няметан цIийиз чапдай акъатнавай ктаб – «Хкягъай эсерар» эцигна ва лагьана хьи, куьне и ктабдиз гаф кхьена канда. Кьисмет-кьадардиз килига, зи муаллим хьайи, диде чIалан гьарфарни заз вичи чирай устаддин эсерриз къе за гаф кхьена, фикир лагьана канзава. Садазни аянарначтIани, зун къеняй зурзуна, адан экуь къаматдин, талантдин, поэзиядин дуьнядай къерехдиз акъатнавай, къадагъайрин часпарар чукIурнавай, гьиссериз янвай зунжурар кукIварнавай адан чIехи руьгьдин вилик са аял хьиз зун зурзуна. Гилани за жув са муаллимди имтагьанзавай аял хьиз гьисзава. Разивал ганатIани, рехъди хкведайла за фикирзава, яраб залай и кар алакьдайди ятIа? ЧIехи устаддин руьгь залай рази жедатIа? Ада заз гзаф хатурардай, са бубади хьиз меслятар гудай ва лугьудай: «Чан руш, ваз чидани шаирвал гьикьван четин сенят ятIа? Шаирвиле я мал-девлет авайди туш, яни бахт. Эгер вуна и затIар жагъурзаватIа, и рекьиз акъатмир. И рекье кьиле пара лашар акьада, бегьер алай тарце хьиз. Вун хьтин жегьил рушаз четин рехъ я и рехъ. Икьван залан парцик экечIиз вахъ къуват, тIакьат авани? И рекье ваз душманар дустарилай пара жеда. Шаирди са жуван ваъ, халкьдин дердерни ялна канда».
И гафар зи япара къени ама. Зун са шумуд вацра «РикIин гаф» эдебиятдин кIватIалдиз хъфенач. Шаирди заз са гуьзел шиир кхьена агакьарна. рикIивай «РикIин гафунив» агат тавуна акъваз хьанач… Шаирдин уьмуьрдин юлдаш, ада кхьей цIийи шииррин сифте кIелдайди Айиша халади хъуьрез-хъуьрез зи вилик гъайи чай, устадди гайи несигьатар гьич рикIелай алатдач.
Эхь устад! Къе зун ви эсерар кIелна абурукай кьве гаф кхьиз канз алахъзава. За умудзава хьи, ви экуь къаматди ви шииратдин цIу кана кIармаш хьайи руьгьди заз и карда куьмекда, гьамиша хьиз вуна заз бубадин меслятар, несигьатар гуда.
Ви гъилевай къелем хаз канз, ви рикI акъудна, хуруда маса затI эцигиз канз, ви экуь цавариз чIулав булутар гъиз канз ва ви халкьди бахшнавай чIехи муьгьуьббат къахчуна, вун элдиз душманариз канз, ви шиират пашманариз канз, гзаф пехъер элкъвена ви кьилел, шаир. РикIе цIай, кьилел тIурфан хьайи шаирар тарихда пара хьана, пара кIелна, вилералди акур са шаир вун я. Вун майдандал тур гвачиз тек аламай чIавуз тахсирар, синихар кутадайбур, гъиле яракьар авайбур гзаф хьана. Вахъ авайди гьамиша хьиз гьахъунин пайдах, цIай галай руьгь ва къелем тир. Ви кьилел атай кьван къазайрин, ваз фейи азабрин зунни шагьид тир. Амма вун руьгьдай аватнач, къелемдиз мадни къилав гана, кIуфукай цIай хкатиз гвен вена, векь яна, гележегдиз хазинаяр туна. РикIин парар, дердер къелемдиз лагьана вуна, къелемдивайни вичин кIуф хуьз хьанач, ви сирер лацу чарариз ахъайна эллерин вилик эцигна, яшамишрай ихьтин къелемар! Играми шаир, ви кьилел элкъвей кьван пехъерин садан тIвар-ван амач, амма вуна, ви амалри, идеяйри ва тIварци уьмуьрзава, вуна к1валахай мектебдиз ви тIвар ганва. Пехъ пехъ хьиз дуьнядиз къведа, пехъре хьиз уьмуьр гьалда ва пехъ хьизни рекьида. Лекь рекьидайлани лекь хьиз рекьида.
Захъ кIвал ава, гъилел кьадай,
Дуьнядавай эллер вари.
Захъ сал ава, кьилел тадай,
Ирид цавар, чилер вири.
Эй алемдин азиз чанар!
ТIебиатдин пак мизанар
РикIин къене амаз дири,
Шаир хьана пашман хьайи
Инсан акваз канзаватIа
Зи кIвализ ша!
Шиирдикай душман хьайи
ТIурфан акваз канзаватIа,
Зи кIвализ ша!
Шаир, зун и гафарал чIалах туш, ваз садрани шаирдикай душман хьанач, ам ви илгьамдин пери, туькIуьрунрин суна тир. Вун садрани шаир хьуналдини пашман хьанач, пашман хьанайтIа вуна къелем гадардай. Эхир нефесдалди къелем гъиляй, шиир кьиляй акъатнач ви. Вуна и рекье, шаирвилин рекье ганачни чан?!. Къе чапдай акъатнавай ктаб халкьдиз жувалай кьулухъ тунавай жавагьиррин хазина тушни вуна? Гьар са гаф са гевгьер, жавагьир.
«Зи тахсир» шиирда пулуникай шагь хьанавай заманадиз аски экъечIна вун:
Заз пул хьанач,
Яна заз кIуф
Пулар кани пехъери.
Заз пул хьанач
Гьавиляй
Хкадарна гьуьлуьз зун
Чилин шегьре рекьери.
Ви тахсир шаир хьун тир, шиир кани хьун тир. Ваз шиир кани я лугьуз вун парабуруз дакан хьана. ТIебиатдиз ихьтин къанунарни ава жал? Садаз са затI кани я лугьуз, ам виридаз дакан жен. Инсанрин арада ава ихьтин къанунар. Шаирдин халкьдиз, Ватандиз, халкьдин шаирдиз авай муьгьуьббат мизандин са виле, кьвед лагьай вил залан жез кичIе тир, шаир ваз. Кьилел атай кьван крар, къазаяр акуна жуван хциз вуна, шаир жемир, лугьуз меслят гузва:
Шиир я са ахьтин ялав,
Шаир затI туш адан къвалав.
КантIа шагь хьухь, кантIа гьамбал,
Пулун леке тамир жувал,
Вуж хьайитIан, бубад сурал
Шаир хьана къвемир, чан хва,
Ам цIай тир, ам гьатай фурал
Гьиссерин цуьк цамир, чан хва.
Вун цIай хьиз гьатай фурал ви хци цаначтIани, ви сухтайри гьиссерин цуьквер пара цана ва абурун атир дуьнядин кьуд патаз чкIана: Дербентдай Азиз Мирзабегован, Волгограддай Гьилал Аскерован, Сумгаитдай Бажиханум Исаевадин, Худатай Медет Арзуманован поэзиядин, шииррин кIунчIарин суракьар, атирар къвезва. Гила абур вири и цуькверни гваз «Марвардин» кьилел кIватI хьанва, виридаз чизва хьи, вири цуькверин шагь «Марвар» я. Вацра садра жезвай «Марвардин» суварихъ чпин хунчаярни гваз рикI шииррин селди хуравай инсанар къвезва.
Устад шаир, ваз заманадин шагь дамар кьаз чир хьана, 40 йис идалай вилик шиирралди дуьнядиз гьарайна хьи, ришвет лугьудай гъуьлягъ чIехи жедалди, несил артухардалди, чIарах чIугвадалди фад туьтуьн хад кьун лазим я. Ви ван кьакьадавай хахайрив агакьнач, вучиз лагьайтIа вун шаир тир, гаф ише тефей шаир. Гила вири девлетри коррупциядин вилик пад кьаз канз тухузвай женг вуна 40 йис идалай вилик туханай. «Къекъверегар» шиир кIелайла зун мат хьана амукьна, вун чIехи сиясетчини тир кьван. Ришвет къачузайбуруз гьахъ аваз вуна, чинар яру, ният чIуру кьве кIвач галай гьашаратар, къекъверегар лугьузвай кьван.
Шумуд кьили
Шумуд гъили
Кьамар яцIу къекъверегариз гьазурзава
Мес гила!
Авачни чахъ сес гила?
Я тахьайтIа дуьнядихъ
Амачни иес гила?
Чилин шардин инсанар!
Хуш хабардин инсанар!
Ихьтин къати къекъверагрин
Кьун лазим я туьтуьн хад
Вични фад!
ТахьайтIа чаз,
Гьахълудаказ,
Мад сеферда зегьер жеда
Чилни гьава, кьуьдни гад.-
лугьуз гьарайна шаир вуна. Вахъ яб акалнайтIа къе чи дуьня белки ихьтин буьгьранра, четин йикъара гьатдачир. Ви гафар къе девлетрин чIехибуру тикрарзава, гьарайзава, амма геж хьана, къекъверагрин вилерал, япун пердейрал пий акъалтнава, абуруз са затIни аквазмач, са ванни къвезмач. Накьанан къекъверагрихъ къе дяве тухуз жедай кьван мал-девлет, яракь-сурсат ава, геж хьана. Ихьтин са нетижа арадал къвезва хьи, эгер шаирарни пачагьар са арадиз атанайтIа, душман ваъ, дуст хьанайтIа, девлетар викIегь жедай. М.С.Ордубадидин эсерда хьиз гапурни къелем сад хьанайтIа, девлетар къудратлу жедай. Па- чагьри са затI рикIелай ракъурзава хьи, алимдин ваъ шаирдин тIвар гьамиша амукьда ва чпелай вине жеда.
Зун бахтавар тир уьмуьр амай кьван,
Шаир ваъ, закай булах хьанайтIа.
Къванерални кваз гъидай тир за чан,
Жув дагъдин хура яйлах хьанайтIа.
Лезги Нямет, вун шаир хьана хъсан хьана, вуна булахривай, яйлахривай, ханаривай, пачагьривай тахьай крар авуна. Вун лезги халкьдин тур ваъ, къелем гвай Шарвили я. И къелемдал вуна авунвай крар каркам шагьаривай ийиз хьанач, абур ягъаз-рекьиз, абад чкаяр чкIуриз уьлквеяр рамиз алахъна, вун шиирралди кайи рикIериз туьмерар гуз, ханвай рикIер кухкIуриз, пашман гьиссер шадариз алахъна ва вун гъалиб хьана, вун къенин йикъан, гележекдин шиират инсан амай кьван абурун рикIер рамай къагьриман я. Шаирдин ваъ, шииратдин вилик амай затIар гзаф куьлуь я.
Гьар бахтуниз,
Вахтуниз хьиз,
Вичин Аллагь- ас ава
Гьар вахтуниз,
Тахтуниз хьиз,
Вич несиб тир кас ава.
Вуна и шиирда лагьайвал вахтни, шаирвилин тахтни ваз несиб хьана, шаир.
Амма Ларни такурда
Дагъларикай кхьейла.
Пипин тарар акурда
Багъларикай кхьейла
Кан жеда заз
Гъиле авай къелем хаз.
Ихьтин гафарин, фикирдин иеси устаддин яратмишунрикай гаф хъийидай жуьрет хьанач заз, амма адан гьич регьятвал, секинвал такур уьмуьрдикай, виридан рикIиз азиз тир, мукьва тир мугьманар хьиз гьахьай несигьатрикай рахана зун ви кьве гаф сад-садахъ гилигна кхьена. Ви руьгь даим чи туькIуьрзавайбурун, гъиле къелем авайбурун, гафуниз-къизилдиз къимет гуз чидайбурун, шииратдив рикI вуганвайбурун кьилел алаз хьурай, ви руьгьни шадарин чи михьи амалрикай сад я. Чапдай акъатзавай са журнални, кьилиз физвай са мярекатни вун галачиз, ви тIвар, ви гафар галачиз физвач. Ви руьгь гьамиша шад хьурай! Къене халкьдин муьгьуьббат авай мизандин, гьахъ-дувандин терездин вил гьамиша залан хьана, шаир, ваз акур кьван азабрилайни, кьилел атай къазайрилайни…
Вун бахтлу шаир я!
Зерифе
"АЛАМ" журнал
Добавить комментарий