Халкьдин чирагъдиз элкъвенвай шаир

18-майдиз Махачкъалада Дагъустандин халкьдин шаир, чIехи камалэгьли СтIал Сулейманан тIварунихъ галай багъда XX асирдин Гомеран гуьмбетдал цуьквер эцигун патал хейлин инсанар кIватI хьанвай. ЧIехи шаирдин экуь къамат рикIел хкиз мярекатдиз РД-дин Гьукуматдин Председателдин сад лагьай заместитель Анатолий Къарибов, Дагъустандин писателрин Союздин председатель Мегьамед Агьмедов, Дагъустандин халкьдин шаир Ханбиче Хаметова, Дагъустандин халкьдин писатель Абдуселим Исмаилов, алимар, общественный деятелар, Дагъларин уьлкведин музыкадинни искусстводин, яратмишдай интеллигенциядин векилар, журналистар, муаллимар, студентар, школьникар атанвай.
— СтIал Сулейман Дагъустандин шиират вири дуьньядиз машгьур авур сад лагьай шаир я, — къейдна Мегьамед Агьмедова мярекат ачухдайла. — СССР-дин писателрин сад лагьай Съезддилай кьулухъ, СтIал Сулейман себеб яз, Дагъларин уьлкведин литература еримлу жез эгечIна. 1930-йисара Дагъустандин шииратдин антологиядиз дуьнья акуна, 1932-1933-йисара чи республикадиз Николай Тихонов, Владимир Луговский кьиле аваз урусрин шаиррин кьве десте мугьман хьана.
СтIал Сулейман вичикай XX асирдин виридалайни машгьур инсанар раханвай шаиррикай сад я.
Адан эсерриз, бажарагъдин, камалдин, инсанвилин дережадиз Шолохова, Пастернака, Мандельштама, Фадеева ва масабуру еке къимет гана. Шаирди, са куьнихъайни, садахъайни кичIе тахьана, ачухдиз вичин рикIе авай гьиссерикай, сирерикай, халкьдин четин яшайишдикай, къазанжида вил тунвай чиновникрикай, лутуйрикай, девирдикай… шиирар яратмишна.
Вафалувилиз, инсанвилиз, ихтибардиз гьуьрметзавай СтIал Сулеймана вири уьмуьрда гьахъсузвилерихъ галаз женг тухвана. И рекье ада халис кьегьалди хьиз, къагьриманди хьиз чан гайивиляй, халкьдин рикIера ам гьич садрани туьхуьн тийидай экуь чирагъдизни элкъвена. ЧIехи шаирдин пак дуьайриз тешпигь авай эсерри асирралди Дагъустандин акьалтзавай несилрик руьгь кутада, — лагьана М.Агьмедова.
Анатолий Къарибова вичин рахунра сифте яз республикада СтIал Сулейманан шииратдин йикъар 2002-йисуз чIехи сувар хьиз Расул Гьамзатова къейд авурди рикIел хкана. Адалай кьулухъ гьар йисуз шаир хайи юкъуз милли литературадал рикI алайбур СтIал Сулейманан и гуьмбетдин патав кIватI жезва, ам рикIел хкизва, адан лайихлувилер къейдзава.
— Дагъустан бажарагълу шаирралди девлетлу макан я. Етим Эминан, Омарла Батыраян, Йирчи Казакан, СтIал Сулейманан, Гьамзат ЦIадасадин, Хуьруьг Тагьиран, Расул Гьамзатован… рехъ алай аямдин писателри чешнелудаказ давамарзава. Къейд ийин хьи, РД-дин Кьил Рамазан Абдулатипова литературадиз, культурадиз, искусстводиз кьетIен фикир гузва. Алатай йисуз Махачкъалада чи уьлкведа мад санани авачир Шииратдин театр арадал гъанва. Яратмишдайбурун лайихлувилер къейд авун патал республикада «Дагъустандин халкьдин шаир» лагьай гьуьрметдин тIварни тешкилнава. За квез виридаз РД-дин Кьилин, Халкьдин Собранидин, Гьукуматдин патай СтIал Сулейманан шииратдин йикъар тебрикзава. Къуй квехъ чIехи агалкьунар, сагъламвал, бахтлувал хьурай, — акьалтIарна вичин рахунар вице-премьерди.
Мярекат Дагъустандин халкьдин шаир Ханбиче Хаметовадин рахунри давамарна. «Эгер СтIал Сулеймана лагьай дерин метлеб авай фикирар вири санал кIватIайтIа, камалдин виридалайни хъсан ктаб арадал къведа. Зун къе абурукай виридакай рахадач. Жуван рахунра заз шаирдин пуд веси рикIел хкиз кIанзава. “Эй, жаван, жуван бажарагъдихъ жуван намусдихъ хьиз агъугъ. А вахтунда мумадикай авур хьтин кIвачер галай шиирар арадал къведач” лагьанва СтIал Сулеймана вичин “Жегьил шаирриз” шиирда. Им сад лагьай веси я. Шаирдин кьвед лагьай веси виридалайни кьетIенди я: “Мад девирдин чарх чIурукIа элкъвезва. Им сад лагьай сефер туш. Мумкин я и кар мадни тикрар хьун. Амма я геж, я фад халкьди и вахтунай кьил акъудда ва гьар са хцив, гьар са рушав вичин гьахъ агакьда”. Ихьтин гафар лугьуналди, СтIал Сулеймана шаир, эгер ам халис шаир ятIа, гьич садрани кис тийидайди къейдна. «Йисар са сад хкахьзава, зунни рекьида. Амма зи халкьди зун са патахъайни айибдач. И карда гъалатI хьун мумкин туш” лагьана ада вичин са шиирда. Им пуд лагьай веси я. СтIал Сулейман кIел тавур арифдар тир. Ада гьич садрани халкь маса ганач, гьавиляй халкьдини ам гьич садрани рикIелай алуддач”, — къейдна Ханбиче Хаметовади.
Гуьгъуьнлай шаирри — Шейитханум Алишевади, Абдуселим Исмаилова, Аминат Абдулманаповади, Арбен Къардаша, Мирзе Давыдова, Зульфикъар Къафланова, Сувайнат Куьребеговади, Саират Агьмедпашаевади, Анварбег Култаева, Мегьедин Къардашова, Магьсуд Зейналабидова, Супьянат Мамаевади, Агьмед Джачаева, Фейзудин Нагъиева, Владик Батманова милли чIаларал СтIал Сулейманаз бахшнавай шиирар кIелна.
Мярекатдин эхирдай лезги халкьдин манияр тамамарзавай “Суна чан” тIвар алай дестеди лагьай мани иштиракчийри гурлу капар ягъуналди кьабулна.
Къейд ийин хьи, 18-майдиз СтIал Сулейманан уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьиз бахшнавай мярекатар адан ватанда, Дагъустандин маса пипIерани вини дережада аваз кьиле фена. Абурукай чи газетдин къведай нумрада суьгьбетда.

Мегьамед  Ибрагьимов
Лезги газет