( “Кьве дидедин хва” повестдикай )
И йикъара чи гъилиз икьван чIавалди вичин тIвар са акьван машгьур тушир автордин - Сардар АБИЛАН (МЕЖИДОВАН), вичи къейднавайвал, документрин бинедаллаз кхьенвай повесть (ам ктаб яз Дербентдин “Типография - М” ООО-ди чапнава) агакьна. Автор чаз фадлай машгьур шаир ва педагог Абдурагьман Межидован хва тирди чир хьайила, шаксуз, адан ктабди чи фикир генани артух вичел желбна.
Ич ичин тарцивай яргъаз аватдач, гьавайда лугьузвайди туш. И сефердани гьакI хьана. Шаирдин хва гьа буба хьтин арифдарни, суьгьбетчини, манидарни, мугьманпересни, уьмуьрдал ашукь художникни тирди чир жезва. Анжах Сардар Абила шикилар (суьретар) рангаралди ваъ, михьи лезги художественный чIалалди чIугвазва. И кар гьа ктаб ачухна кIелайвалди, сифте чинилай башламишна, раиж жезва. Зун ада рангарал рикI алай аял хьиз желбна ва саки са нефесдалди ам кIелизни ацукьна. КIелиз-кIелиз, ада зун хиялралди чи лезги хуьрера, абурун гуьзел мензерайра, куьчейрани кIвалера, кимерални демера, мелара, ара-ара инсанар кьисметди акъудзавай яргъарани (Афгъанистанда, Туркестанда, хейлин чи меркезрани) къекъуьрна. Виринра автордиз гьиссерални гьерекатрал, вакъиайрални алакъайрал звал алай, датIана гьерекатда авай уьмуьр аквазва. Хайивални тахайвал, мукьвавални яргъавал, кIанивални такIанвал, къайивални чимивал, дявени ислягьвал, ватанни гъурбат, сидкьини фашалвал, дугъривални иблисвал, табни халисанвал ва икI мадни гьиссер веревирддай, рикIик абур кужумиз, жувни гьа повестдин вакъиайрин са иштиракчидиз элкъведай мумкинвал гузва. Им, са шакни алачиз, автордин устадвилин, бажарагъдин кьетIенвилин гьакъиндай хабар гузвай делил я.
Гьикаятдин эсер ятIани, ада лирикадиз хас тIебиатдикай суьгьбетзавай, инсандин руьгьдин гъалаба къалурзавай, винелай садлагьана таквадай къенепатан жалгъаяр, алакъаяр ачухарзавай, гьакьван фикир желбзавай чинар гзаф гьалтзава. Им устадвал я! Мад са кьетIенвал ам я хьи, повестда саки гьар са вакъиа шикилламишна, эвел ва эхир авай уьмуьрдин сегьнеяр хьиз ганва. А сегьнейра диалогри гзаф чка кьунва. Ара-ара игитрин монологрини, абурун рикIяй физвай хиялрини, устадвилелди тамамарзавай манийрини, теснифзавай шииррини фикир желбзава. И жигьетдай повесть документрилай гзаф автордин вичин биографиядиз мукьва тирди аквазва. Кьилин игит Абид шаир ва гьикаятчи, аскер ва студент, эхирни, хуьруьн кимик еке пай кутазвай, вичиз гьикьван азабар, къакъатунар акунатIани, лигимвал, итимвал хвена, инсанриз ва инсанвилиз къуллугъзавай Абил тирди чир жезва.
Ктабдиз кхьенвай сифте гафуна адан автор, яшлу педагог Зиятхан Къарахановани къейднава: “Ам (Сардар Абил-М.Ж.) аял чIавалай та вичиз мехъер ийидай йикъалди вири гьерекатрин, крарин юкьва аваз чIехи жезва, бахтлувилин суракьда аваз, яшайишдин четин уламрай дурумлудаказ виликди физва”.
Им акI лагьай чIал я хьи, Абидан патарив гвай кьвед ва пуд лагьай дережадин игитри (ибурук адан гзаф туьнт хесетрин, амма гьахълувал кIани буба Рагьманан, хайи ва тахай дидеяр тир Имаятанни Хануман, яшлу камаллу кас тир чIехи буба Межиданни хейлин маса ксарин -хуьруьнвийрин ва багърийрин къаматар, суьретар акатзава) кьиляй-кьилди лишанламишзава, адан руьгь, психология, кьатIунар, амалар, алакьунар арадал гъиз ва тербияламишиз куьмек гузва. И жигьетдай повесть гьакъикъи уьмуьрдиз гзаф мукьва я, кьилин игит арадал атунин рехъ тIебии шартIара, къундармаяр галачиз, ачухарзава. Чи фикирдалди, Сардар Абила вичин повестда лезги гьикаятдин устадар тир Межид Гьажиеван, Къияс Межидован, Буба Гьажикъулиеван, Гьаким Къурбанан ирс ва адетар цIийи шартIара давамарзава. И кар раиж ийизвай са чIук чна и чина куь фикирдиз гъизва.
Къейд ийиз жеда хьи, лезги гьикаятдиз цIийи къуват, цIийи руьгь ва тIвар атанва - Сардар Абил! И кар чна тебрикни ийизва.
Мерд АЛИ
Лезги газет
Добавить комментарий