ЦIинин йис, маса чIехи юбилейрихъ галаз санал, фяле шаир Агъалар ИСМАИЛОВАН 70 йис тамам хьуниндини я. Мад са кьетIенвал ава и вакъиадихъ: А.Исмаилован 70 йис адан лап зурба ватанэгьлийрикай, лезги халкьдин руьгьдин культурадин дестекрикайни сад тир классик Мазали АЛИДИН 245 йис тамам хьунал ацалтнава.
Ахцегь райондин Мацарин хуьряй (гила а хуьр Мегьарамдхуьруьн райондин Бутхуьруьн-Къазмайрал куьч хьанва) акъатнавай и кьве векилди чи халкьдин умуми культурадик, гьарда вичин дережада, тайин тир пай кутунвайдал шак алач.
Агъалар Исмаилова вич Мазали Алидин ирссагьибрикай сад, адан гел хуьзвай ва давамарзавай къенин аямдин векилрикай сад яз гьисабзава. Месела, кьве шаирди Ватандихъ авай багъривиликай, ам бахтаварди яз акунин ялвардикай саки сад хьтин гьиссералди, гафарин ибарайралди чпин эсерар яратмишнава.
Ватан авачирди амансуз жеда, Хажалат чIугуна, имансуз жеда. Жерягь жагъин тийиз, дармансуз жеда, Зи дердинин дарман вун я, эй Ватан!..
( Мазали Али )
Чубарук хьиз, лув гана,
ФейитIани яргъаз зун,
Мад гьар атай гатфариз
Мукал жеда къугъваз зун.
Йисаралди гъурбатда
ХьайитIа заз кIвал маса,
Суал це на: гьинва кIвал? Жаваб гуда за: - Маца!
( Агъалар Исмаилов )
Ихьтин садвили анжах са кар субутзава:
Агъалара шииратда кьунвай рехъ лезги
халкьдин классикадиз хасди я. Шаир тапан гьиссеривайни тапан кьинеривай яргъа я.
Гьасятда суал гун мумкин я: икьван уьмуьрдиз, гьакъикъатдиз, халкьдин ирсиниз мукьвал гьинай ятIа? Суалдиз жаваб шаирди вичи ганва:
Зи халкь патал зи гьебедин
Кьулухъ хиле ава ник.
Зи халкь патал зи гьебедин
Вилик хиле ава рикI.
Кхьенвайди кьуд цIар ятIани, шаирди ибура вичин асас чка ва везифани вуч ятIа, кIелдайди инанмиш жедайвал лагьанва. Ватандин вилик жавабдарвал, адан гьакъиндай къайгъударвал гьисс тийизвайдавай бажагьат кIелзавайдан фикир желбдай эсерар кхьиз жеда. Ватан хуьз душмандин хуруз физвайдани вичихъ гуьллейривайни къачуз тежер рикI авайди субутзавайди я. Ахьтин игит гъалибни жеда!
Зи фикир я, Агъалар Исмаилов бинедилай хайи чилел, адан безекрални девлетрал, кьилин девлет - зегьметчи дагъви инсанрал ашукьди яз чIехи хьана, и карди адакай шаирни авуна. Бес фяле шаир гьикI хьана? - суал гунни мумкин я. Им чи са гзаф шаиррин кьисмет я. Дагъларин яйлахринни булахрин, цуькведин багъларин къужахда хана, чIехи хьанатIани, кьисметди абур яд яргъаризни гьакьван гзаф имтигьанриз акъудиз хьана. Месела, классикар тир Мазали Алидинни, Ахцегь Гьажидинни, СтIал Сулеймананни, Хуьруьг Тагьиранни кьисметар гьахьтинбур я. Са кьас фу къазанмишун патал ина-ана кIвалер, рекьер, муькъвер эцигна, нафтIадин буругъар яна, къапариз къеле гана…
ЦIийи девирди хейлин шаирар шегьерриз акъудна, инра ракьун рекьерални эцигунрал фена, шахтарани карханайра кIвалахна. РикIел ветегайрал кIвалахай Алибег Фатахован, ракьун рекьин устIар Шамсудин Тагьирован, ремесленный училищеяр акьалтIарна, станокрихъ акъвазай Межид Гьажиеван, Абдул Ражабован, маса ксаринни кьисметар къвезва. Агъалар Исмаилован кьисметни гьахьтинди я. Ада Махачкъалада эцигунрин хиле вич къалурна. Амма шаирвили кIвенкI къачуна. Себеб? Себеб сад я уьмуьрдал ашукь яз, адан сирера рикIивай къекъуьн, суалриз дуьз жавабар жагъуриз алахъун.
Хуьруьнни, шегьердинни кьетIенвилер хъсандиз чизвайвиляй, сифте нубатда, рикIе датIана хайи чилин къайгъуда авай гьиссерал звал алайвиляй, винидихъ тIварар кьунвай вирибурукай гьакьван гьевеслу, сеслу, уьмуьрдин алакъайриз дериндай анализ гуз алакьзавай шаирарни прозаикар хьайидал шак алач.
Агъаларани, гьеле Маца амаз, аял яз, дагъда кIелер-хипер хуьз, дагъларин къужахрин генгвал, къулайвал, асайиш, гуьрчегвал дериндай гьиссдай мумкинвал аваз, вичин къелемдин гел кутуна. Шегьерда ам мадни гужлу хьана. Ина ада, культпросветучилищеда кIелиз, маса илимарни къачуна эхир. Яратмишдай къуватрин юкьва хьуни адаз вичин къуватар масадбурув гекъигдай мумкинвални гана. ИкI адакай Мацарин хуьряй сифте яз акъатай пешекар шаир хьана. Шаир Зульфикъар Къафланова Агъалар Исмаилован “Уьмуьрдин мензилар” тIвар алай ктабдиз ганвай сифте гафуна шаирдин хатIунин кьетIенвилер гзаф терефрихъай къейднава. Кьилинди, шаирни адан лирический герой кьведни са уьмуьрдалди, гьиссералди, къайгъуйралди яшамиш хьун я. Уьмуьрда вуж ятIа, шаир А.Исмаилов шииррани гьам - Ватандал, чилел, дишегьлидал ашукь, абурукай, гегьенш метафораяр, жанлу гекъигунар, тешпигьар ишлемишиз, рахазвай кас я. Ам масадан бахтсузвили къарсатмиш, бахтлувили гьакьван дериндай шадарзава. Чна шаирдин шиирар макъалада твазвач, агъадихъ тамамвилелди гузва. КIела, куьнни зи фикиррихъ галаз рейсад хьуник умуд кутазва.
Мердали ЖАЛИЛОВ
Лезги газет
Добавить комментарий