Гъилевай йисуз Къалажухрин хуьруьн мектеб тешкилайдалай инихъ 90 йис тамам жезва. Уьлведа Совет гьукумат гъалиб хьайидалай кьулухъ, 1920-йисуз, жемятдин савадсузвал тергун патал хуьре ликбез ачухнай. Курсара кIелзавайбур ацукьардай, чирвилер гунал машгъул жедай дарамат авачирвиляй 1925-йисал къведалди тарсар хуьруьнви рагьметлу МИКАИЛОВА Гевил бадедин кIвалин дегьлизда тухуз хьанай. Ина тарсар сифте Къара-Куьредай тир РАСУЛОВ Муьгьуьдина, ахпа Чеперин хуьряй тир ЭФЕНДИЕВ Нажмудина гана.
1925-йисуз хуьре 2 классдикайни 2 кабинетдикай ва дегьлиздикай ибарат тир дарамат эцигна. Хуьруьнбурукай кIелна пеше къачунвай кас авачир. ЦIийиз эцигнавай мектебда эвелдай Къурушрин хуьряй тир Шагьабани Шемседина, йис арадай фейила, Мигърагъай атанвай Абдуллагь муаллимди тарсар ганай.
1928-йисалай мектебда хуьруьнвияр тир ГЬАЙБАТОВ Гьуьмета, ЖАВАТОВ Пирима ва ГЬАЖИЕВ Гьахъвердиди кIвалахиз башламишнай. Сифтегьан мектебдин заведующийвиле эвелдай Гьайбатов Гьуьмета, кьве йисалай Жаватов Пирима кIвалахна. И вахтунда заведующийди кьил кутуна, хуьруьн жемятди, муаллимри зегьмет чIугуна, чкадал къванер гъана, керпичар атIана, 4 классдикай, 2 кабинетдикай ва дегьлиздикай ибарат имарат эцигна.
1938-йисуз сифтегьан мектеб ирид йисандаз элкъуьрна. Мектебдин директорвиле Филерин хуьряй тир АЛИФОВ Дадашбала тайинарна. 1941-йисалай директорвилин везифа Мискискай тир АЛИПАНАГЬОВ Алипанагьа кьиле тухвана. Дяве куьтягь хьайидалай кьулухъ хуьруьз хтай Жаватов Пирим 1945-йисалай 1951-йисалди директорвилин везифадал хьана. Адалай кьулухъ мектебдин регьбервилин везифаяр гагь маса хуьрерин векилри, гагь чи хуьруьн муаллимри тамамарна. 1961-1965-йисара мектебдин регьбервал и чIавалди Докъузпара райондин ОНО-дин заведующийвал авур ИСЛАМОВ Велиюллагьа кьиле тухвана. Мектебда кIелзавай аялрин кьадар гзаф хьанвай, кIелзавайбуруз ацукьдай чкаяр бес жезвачир. Директордин чалишмишвилер себеб яз, муаллимри, кIелзавайбурун диде-бубайри чкадал чуьлдай къванер дашмишна, накьв гьялна, керпичар атIана, 1964-йисуз кьуд классдикай ибарат тир дарамат акал хъувуна.
Алатай асирдин 50-60-йисара Россиядин жуьреба-жуьре вилаятрай атанвай гзаф кьадар муаллимри кIвалахна, чи аялриз тербия ва чирвилер гана. А жергедай яз Эмма Ильинична, Шура ЯЦУНЕНКО, Вера ВАСИЛЬЕВА, Анна ЦАРАХСКАЯ, Мария Николаевна, Нина Федоровна ва масабур рикIел хквезва.
Къалажухвийри абур чпин хайибур, кIанибур, гьуьрметлубур, кIвалинбур хьиз кьабулнай. Паталай атанвай педагогри аялриз неинки чирвилер гана, чпини чкадин жемятдивай дагъвийрин адетрикай, яшайишдикай чирвилер къачуна, лезги чIал чирна, кIелзавайбурун савадлувал атухарна. Абурун мергьяматлу крар чIехи несилдин инсанри еке ашкъидивди рикIел хкизва. 1968-йисуз муьжуьд йисан мектеб юкьвандаз элкъуьрна. КIелзавайбурун кьадар 300далай алатнавай. Аялар ацукьарун патал классрин кIвалер бес жезвачир. Муаллимрин коллективди кьил кутуна (директор КЪУРБАНОВ Аллагьверди), диде-бубайрин, чIехи классра кIелзавай ученикрин куьмекдалди 1973-йисуз 3 кIваликай-классдикай ибарат дарамат мад хкажна.
Эхиримжи йисара мектебдин педколлективди аялриз чирвилер ва тербия гунин рекье хъсан нетижаяр къазанмишзава. КIелзавайбуру йиса-йиса районда ва республикада тухузвай олимпиадайра, маса серенжемра иштиракзава, чпин алакьунар, ерилу чирвилер раижзава. Мектебда 21 класс-комплектда 283 аялди кIелзава, абуруз 43 муаллимди тарсар гузва. Абурукай 28-дахъ кьилин образование, 15-дахъни юкьван махсус образование ава. 8 муаллимдихъ кьилин категория, 6-дахъни сад лагьай категория ава. Муаллимрикай 3 кас просвещенидин отличникар, садни Россиядин умуми образованидин гьуьрметлу работник я. Мектеб куьтягьай вишдалай виниз жегьилри кьилин ва юкьван махсус образование къачунва, жуьреба-жуьре карханайра зегьмет чIугвазва.
* * *
ЧIалар, гафар гьикьван заланбур ятIани, гьакъикъат авайвал лагьана кIанда. Мектеб куьгьне хьана, ацахьдай гьалдиз атанва. Ина анжах са бязи ремонтдин кIвалахар тухуналди кIелун, кIвалахун патал къулай шартIар яратмишиз жезвач. Эгер алай гьал давам хьайитIа, мектебдин педколлективдивай девирди вилик эцигзавай важиблу месэлаяр гьялиз хьун мумкин туш. Мектебда тарсар кьве сменада физва. Классрин кIвалер гъвечIибур, дарискъалбур, яни гьукуматди тIалабзавай уьлчмедиз хасбур туш, дегьлизар гуьтIуь, тIимил экв аватзавайбур я. Мектебдихъ я спортзал, я актовый зал, футболдал къугъвадай майдан авач. Марфар къвайила, живер цIрайла, бязи классрин полар це гьатзава. ЦIийивилерикай чина комппьютерар, са интерактивный доска ава. Абур са классдай муькуь классдиз тухун четин я, алава яз, къиметлу вахтни гъиляй акъатзава. Хуьре госстандартдин къайдадин цIийи мектеб эцигунин кIвалахар гьеле 2001-йисуз гъиле кьадайвал хьанай. И кар патал герек проектарни туькIуьрнай. Амма вири пичIи гафар яз амукьнава... Райондин бюджетда и кардиз пулдин такьатар бес жезвач... Чна республикадин Кьиливай, образованидинни илимдин министерстводивай ва райондин регьберривай и месэладиз рикIивай фикир гун, кIелунунни тербиядин месэлаяр лазим къайдада твадай серенжемар кьабулун тIалабзава.
Ишреф ЖАВАТОВ
Лезги газет
Добавить комментарий