КIвалахдин жегьетдай дердияр аваз зун меркездиз команди ровкадиз фенвай. Пакамахъ фад рекье гьатайвиляй шегьердивни фад агакьна. Югъ нисинилай алатдалди за жуван дердиярни куьтягьна. Кафеда са кьас фу тIуьна, кефияр къумбар яз, зун автостанция галай патахъ физвай автобусда ацукьна. Кефияр къумбар жечни бес, школа патал са кьадар эцигунардай материал, технический такьатар ва маса куьлуь-шуьлуьяр къачудай документар туькIвенвайла.
Билет къачуна, зун автостанциядин вилик квай майдандал инихъ-анихъ са кьадар вахтунда къекъвена. Хъсан гьава авай. Гатфар, гьакъикъатдани, тамамвилелди вичин ихтиярда гьатнавай.
Жигерри, михьи яз аквазвай, амма вичик патаривай физвай машинрин газар какахьнавай, са жизви кьатIуз жедай хьтин ниэр галай гьава, регьятдиз къачузвай. Аквар гьаларай, им яргъал тир хъуьтIуьн вахтунда тIебиатдихъ тамарзу хьанвай бедендин шадвал тир.
Дикъетдивди килигайла аквазвай хьи, инсанар, на лугьуди, цеквер я. Абур гьарнихъ физва, гьардахъ вичин дерди ава. Садбурук тади ква абур тамам катзавайбур хьиз аквазва, бязибур гъилерик еке парар кваз, гуж-баладалди къекъвезва.
Ингье са дишегьлиди, шехьзавай аялдин гъил кьуна, станциядин дарамат галай патахъ ялзава...
За гуьзлемишзавай автобус атана акъатна. Адан пеле авай гуьзгуьдал “Махачкъала-Магарамкент” кхьенвай. И автобус зун хьтин хсуси улакь гвачирбур патал гзаф асант улакь тир. Ам себеб яз, пакамахъ меркездиз атана, жуван дердияр туькIуьрна, нянихъ кIвализни агакь хъийизвай. Автобус нисинилай кьулухъ сятдин 5-даз 15 декьикьа кIвалахайла рекье гьатзавай.
За автобусда жуваз чка кьуна. Пенжердай куьчеда авай инсанриз килигиз, абуру ийизвай гьерекатрал гуьзчивал тухуз, улакь алай чкадилай юзадалди амай вахт куьчуьрмишзавай. Зи патав гвай чка, гьеле касни ацукь тавуна, азад яз амай. Са акьван вахт алатнач: чкадал сад атана. Ам, гьич са кIусни теспача квачиз, са жизви виликди илис хьана, вичин перемдин ценерилай гъил чIугуна, захъ галукьар тавуна, вичин чкадал ацукьна. Гуьгъуьнлай “Ваз и чIаван хийирар хьурай, чан бала”, -лагьана захъ элкъвена и дишегьли. Ачухдаказ адан чиниз завай килигиз жезвачир, са тIимил кьван кутуг тавур кар яз гьисабна за. Амма вилин са къерехдай за адан сифетдиз вил вегьена: ам, гьакъикъатдани, яшарин кьадардизни килиг тавуна, жегьилвилин гуьрчегвал са уьтери гумай агьил дишегьли тир.
Автобус чкадилай юзана. Шоферди ам лап устадвилелди шегьердин куьчейрай гьалзавай. Зунни гьеле студент тир вахтарилай жуваз таниш куьчейриз, анра хьанвай дегишвилериз килигиз, дерин хиялриз фенвай. Гьакъикъатдани, са акьван яргъал тушир вахтунда, шегьерда еке дегишвилер кьиле фенвай. ЦIийи дараматар, туьквенар, идараяр арадал атанвай. Гьатта са бязи куьчейрин тIварарни кваз дегиш хьанвай.
- Мурсал, - рикIелай физ тахьурай гьа, чан бала, - кIевиз гьарайна зи патав ацукьнавай дишегьлиди шофердиз мотордин ван бамишардай сесиналди.
- Ваъ, ваъ, - Первез хала. Зи рикIел ала, жаваб гана рулдихъ ацукьнавайда, вичин кар давамаруналди.
Са тIимил вахтни алатнач, автобус Энгельсан куьчеда авай вад мертебадин кIвалерин вилик са подъезддин патав акъваз хьана. Зи патав гвай дишегьли, жегьилдиз хас тир еришдалди алай чкадилай юзана, машиндин вилик квай ракIарихъди цIуьдгъуьнна. Шоферди, чилел эвичIна, автобусдин гьа чун ацукьнавай пата авай багажникдин акьалзавай хъалпагъ винелди хкажна, ам ахват тавун патал са куьхъ ятIани галкIурна, мягькемарна. Подъезддин ракIарин патав чеб туьтуьнив кьван ацIанвай ва сиверни мягькемдиз кутIуннавай кьуд шешел гвай. Мурсалани дишегьлиди гьарда кьве шешел, сиверилай кьуна, багажникдиз вегьена. Дишегьли, гьа эвичIай къайдада зиреквилелди хтана вичин чкадал ахцукьна.
- ГьинавачтIани алверчи я им, - хиял фена зи рикIяй. - Вич аку - ихьтин буй-бухах авай, яшар хьанватIани, гуьзелвал гумай дишегьли, - алверчивал аку ийизвай. Икьван гагьда адакай зи бейнида кIватI хьанвай къени фикирар са легьзеда чкIиз башламишна. Адакай къени фикирар арадал атунихъ себебар авачиз тушир. И дишегьлидихъ ширин мез авай. Рахадайла ада, “чан бала” лугьуз, чан-рикI ийидай. Алверчияр - ибур, ужуз къиметрай шейэр къачуз, багьа къиметрай маса хгузвай ксар тир. Гьукуматдин сиясатди абур негьзавай. Халкьдин виляйни абур аватнавай, амма спекулянтри чпин кар ийизвай. Садавайни абурун вилик пад кьаз жезвачир, я тахьайтIа кьаз кIанзавачир, вучиз лагьайтIа вилик-кьилик квай ксариз абурукай пай авачизни тушир.
Гила абуруз бизнесменар лугьузва ва халкьдин арадани абур сейли хьанвай. Вуч хьурай а шешелра авайбур? Зи итижди заз секинвал гузвачир. Вуч тухурай и агьил дишегьлиди шегьердай хуьруьз? Шешелрин иесиди ван-сес ийизвачир, белки, амни хиялрин парцик акатнавай жеди. Автобус шегьердай акъатна, шегьре рекье гьатна, аквазакваз адан йигинвал артух хьана. Са арадилай пассажиррикай са кьадарбур, кьилер хуруз авахьна, ахвариз физ башламишна, амма зи къунши кIубан яз, вилер экъисна, рекьиз килигзавай.
- Багъишламиша, - кьарай кьаз тахьана, жузуна за дишегьлидивай, - эгер сир туштIа, лагь ман а куьне машинда эцигай шешелра авайбур вучар ятIа. - Заз им са аламатдин кар хьиз аквазва.
- Вув-ув, я чан бала, - са жизви зун галай патахъ элкъвена ам, - ина гьич са сирни авайди туш, ам за жуваз са сувабни хьуй, хийирни хьуй лагьана ийизвай кар я. Ина зи кьве хвани са руш чпин хизанарни галаз яшамиш жезва, заз санбар хтулар ава. Аллагьди сагъ-саламат авурай абур куь веледарни галаз, чан бала. Хуьре кьве кал хуьзва за. Вацралай, кьве вацралай садра зун жуван аялриз нек, дуьдгъвер, шур гваз шегьердиз физва. Ам заз адет хьанвай кар я. Вилик квай йисуз атайла, заз акуна хьи, чIехи хва яшамиш жезвай кIвалерин гьаятда авай зирзибил вегьезвай ракьун еке ящикра тамам сагъ буханкаяр, буханкайрин кьатIар, атIанвай кIусар-са гафуналди, гадарнавай фу ава. Шел ккIана зи туьтуьник, чан бала. Ам гадарзавай имансузриз фан къадир авайди туш, абуруз каш вуч ятIа чизвач. Ватандин ЧIехи дяведин вахтунда миллионралди инсанар гишила кьейиди чизвач а угърашриз. Фу инсандин иман я, чан бала.
За жуван кьве сусазни рушаз кIевелай эмирна, - давамарна дишегьлиди вичин ихтилат, гьа ящикрай фу кIватIун ва чпини гьич са кIус фуни гадар тавун. Абуруни фан кIусар кьуруриз, сухарияр ийиз кIватIна. Сифтедай шандакьарни авунай абуру, “бес акурбуру вуч лугьуда, чун айибарда” лугьуз, амма зи гьуькуьм екеди хьана. Къуншийрини амукьай фан кIусар абурун кIвалериз гъизва. Гьа икI, чан бала, хийирни суваб за садсадав агудзава. Кьурурнавай фу хуьруьз хутахна, чими яд илична, жуван малариз гузва. Аллагь рази хьайи Мурсалани, муькуь шоферрини а фу хутахунай завай гьакъини къачузвач.
Гила зи фикирар маса патахъ элкъвенвай. За дуьньядал и дишегьлидилай бахтлу кас авачирди гьиссзавай. Зи вилерай ам еке арифдар инсан, женнетдин гьуьруьпери, бахтарин гьамбар тир. Алверчидикай авур фикиррикай зи бейнида затIни амачир. Зи фикирар анжах и бахтлу дишегьлидикай тир.
Мирземет САЛМАНОВ
Лезги газет
Добавить комментарий