Шаиир-муаллим Сейидмет Зуьлфикъарован тIвар поэзиядал рикI алайбуруз хъсан таниш я. Яшар 60-дав агакьнаватIани адан сифте ктаб - “Шагьдагъдин авазар” и мукьвара чап хьана. Идани шаирдин гафуниз, адан къудратлувилиз авай гьуьрметдикай, кIелзавайбурун вилик жавабдарвал гьисс авуникай шагьидвалзава. “Сад хьуй -хъсан хьуй, кIелчийрин рикIер шад хьуй”- фикирнава жеди ада.
“Бажарагълу чIалан устаддин ктабди кIелзавайбурун рикIера ва милли литературадин хазинада лайихлу чка кьада. И кардихъ чун кIевелай инанмиш я.”-кхьизва-ктабдин редактор, чи сейли шаир Зуьлфикъар Къафланова.
Чна ктабдин гьа сифте гаф ва цIийи кIватIалдай са шумуд шиир куь ихтиярдиз гузва.
Гьар са инсандиз вичиз хас тир къилих авай хьиз, гьар са къилих авай инсандизни вичиз хас тир рехъ ава. Уьмуьрдин рехъ...
Сейидмет Самури, лагьайтIа, гъиле къелем кьурдалай къениндалди вичин шиирра Ватандин ашкъидикай, халкьдин рикIиз чими хайи чилин гуьрчегвилерикай, руьгьдин хцивиликайни михьивиликай теснифзавай халис шаир я:
Вахт фида гар хьиз,
Алахьда хар гъиз.
КIвалаха кар чиз,
Алахъа тIвар хуьз.
Дуьня аламат,
Уьмуьр аманат,
Женг герек я, женг,
Амаз кьван тIакьат...
Шаирди лагьайвал, вахтар гар хьиз фида кьван. Къе чна шаирдин яхцIурни цIувад йис тебрикзава, дегь девирдин тарих авай лезги халкьдиз лайих шаир я лугьуз. Чи уьмуьрда, дуьняда, гьакIни чи уьлкведин къене тарихдин чIехи дегишвилер хьана. ЯтIани шаирди вичин шииррин аваз дегишнач. Адан чIалар, манийриз элкъвена, халкьдин сивера гьатнава:
Ватан дин я, Ватан иман,
Къурбанд хьурай
Ватандиз чан.
Гьар са лезги- са пагьливан,
Къудратлу я Самурдин ван.
Сейидметан шиирар "Бахтавар чил", "Шагьдагъдин гъетер" альманахра, "Самур" журналда, гьакIни гзаф газетра чап хьанва. Адан "Темягьдин эхир" драма Азербайжан Республикадин медениятдин министрестводи тестикьарнава. Шаирдин девирдиз талукь гзаф макъалаяр, фольклордин чешнеяр чаз таниш я.
Шаирвал суьгьуьрдин къуват я. Пехил рикI, кичIе руьгь авай инсандикай шаир хкатдач. Дегьне дувул авай, тарихда вичин милли хесетдин гел тунвай гьар са халкьдиз дуьняда ван твадай шаирар жеда. Анжах са шартIуналди: а шаир вичин халкьдин ивирривай яргъа тахьурай. Самуридин шиирра халкьдин нефес, жегьилрин гьисс-гьевес, скьал лирикадин хъуьтуьл рангаралди, ширин авазралди рахазва.
Алатай цисар, вири уьлкведин тарихда гзаф какахьай вакъиайрив, яшайишдин татугай шартIарив чара жезвай хьиз, чи лезги халкьдин тарихни аламатдин краралди тафаватлу хьана. Шад жедай кар я хьи, демократиядинни ашкарвилин шагьварди таъсир авур халкьдин сая къатари вичел "чан аламайди", вичин дувуларни -пунар дегь девирдин тарихдин къатара сагълам яз, мягькем яз амайди рикIивай аннамишна, тарихдин чинриз бегьем чранвачиз янавай сувагъар алатунивай халкьдиз вичин буй-къамат, тан-алух цIийи кьилелай бегенмиш хъхьана. И уяхвал халкьдин гъиле къелем авай, хура Шарвилидин рикI авай рухвайри вуганатIани, муькуь патай, къунши халкъарин гъерекатрини руьгьдин мили къанажах хкаж хьун патал зи халкьдиз екез таъсир авуна:
Самуриди гьакълу яз кхьизва:
Лежберар аватIа,
къуьлуьз раг жеда.
Кас алачир кимел
малар кIватI жеда.
РикIе чIуру ният
авай залумдин,
Самури, хабарсуз
юкь кьве къат жеда.
Шаирдин гьар са шиирдихъ тIебиатди пишкешнавай лирикадин миже ква. Адан шиирри чи гьиссерик гьерекат кутазва, рикI чкадилай юзурзава. Вучиз лагьайтIа, а цIарар шаирдин илгьамдин цIал чранава. ГьакI тирвиляй адан шиирар, битав къаяб хьиз, инсандин рикIиз гьахьзава. Лугьун лазим я хьи, манади вичиз хас тир кIалуб жагъурда. Шаир вичин шиирра формадин гуьрчегвилерал алахъзавач, манадин кьетIенвилериз ада гзаф фикир гузва, кIанивиликай, муьгьуьббатдикай кхьин тавун гунагь яз гьисабзава. Иниз килигна вичин илгьамдин шив ада муьгьуьббатдин гуьзел майданда къекъуьрзава. Лезги халкьдин поэзиядиз хъуьтуьл гьиссерив ацIанвай, кIанивилин зериф нехишралди хранвай, къизмиш хиялри арушнавай шиирар багъишзава:
Зи эрзиман муьгьуьббатдин
берекатар къакъаж хьана.
ТIям такур кIанивилиз
дердерикай илаж хьана.
Хиялдин цIа гьатна гуьгьуьл
цавун аршдиз хкаж хьана.
РикI кабабна, жигер кайи
ашкъи рикIел хтана зи.
Ктабда гьатнавай шиирар, чара-чара темайриз пай жезватIани, абур вири, шаирдин рикIе хайи эл патал кузвай чирагъди агудзава, садарзава.
"Кцlар" газет
Добавить комментарий